ΜΕΡΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΑΝΤΙΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ
ΣΤΗΝ ΤΡΕΧΟΥΣΑ ΣΥΓΚΥΡΙΑ
Η ανάγκη για αντιπληροφόρηση γεννημένη μέσα από το κίνημα ήταν πάντοτε παρούσα, γιατί πάντοτε τα κυρίαρχα κανάλια ενημέρωσης της κοινής γνώμης, επίσημα και ανεπίσημα, ελέγχονταν από την άλλη πλευρά. Ωστόσο ορισμένες τεχνολογικές και πολιτικές αλλαγές εντείνουν την ανάγκη κομμάτια του κινήματος να μπουν με οργανωμένο τρόπο στη μάχη της (αντι)πληροφόρησης της κοινωνίας.
Εναλλακτικά μέσα ενημέρωσης και ο κυρίαρχος κυβερνητικός λόγος. Μέχρι πρόσφατα, μέρος της εναλλακτικής πληροφόρησης αναλάμβαναν ορισμένα μέσα ενημέρωσης που, ενώ ανήκουν κανονικά στο εμπορικό κύκλωμα είχαν «αριστερό» πρόσημο και προβληματισμένο αναγνωστικό κοινό. Αναφερόμαστε φυσικά σε εφημερίδες όπως η παλιά «Ελευθεροτυπία» και μετά η «Εφημερίδα των Συντακτών», ιστοσελίδες όπως το tvxs.gr και άλλα ανάλογα. Αυτά τα μέσα βρίσκονταν πάντοτε σε πλεονεκτική θέση σε σχέση με τα μέσα αντιπληροφόρησης από την άποψη της διείσδυσής τους στο αναγνωστικό κοινό, της διανομής των εντύπων σε όλη τη χώρα και των οικονομικών τους δεδομένων. Από τον σχηματισμό της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ και μετά, τα μέσα αυτά μετασχηματίστηκαν σε μια νύχτα σε φερέφωνα της κυβερνητικής πολιτικής, χωρίς καν να τηρούν τα προσχήματα του παρελθόντος (παράδειγμα από το παρελθόν η προμετωπίδα της «Ελευθεροτυπίας», όταν το 1981 αναδείχτηκε στην κυβέρνηση το ΠΑΣΟΚ: «Στηρίζουμε την αλλαγή, ελέγχουμε την εξουσία»).
Πώς ασκείται σήμερα η αντιπολίτευση στα «εναλλακτικά» μέσα ενημέρωσης; Μια σειρά από άλλα κανάλια ενημέρωσης και πληροφόρησης του κόσμου, όπως ορισμένες ιστοσελίδες, ασκούσαν τα τελευταία χρόνια συστηματική αντιπολίτευση και έπαιξαν θετικό ρόλο στις αποκρυσταλλώσεις του κινήματος στο δρόμο. Ενός κινήματος που με τις όποιες αδυναμίες, ανεπάρκειες και αντιθέσεις του αποτέλεσε όχι μόνο αντικείμενο πολέμου για την εξουσία αλλά και πόλο έλξης για πάσης φύσεως πολιτικές δυνάμεις που έκριναν πολιτικά απαραίτητη την αφομοίωση του. Η πρωτιά του ΣΥΡΙΖΑ στις πρόσφατες εκλογές εξέλιξε τα περισσότερα από τα μέσα αυτά από αντιπολιτευόμενα και εναλλακτικά σε μέσα κυβερνητικής προπαγάνδας, με το γενικό δόγμα ότι «στη νέα κυβέρνηση θα πρέπει να δοθεί χρόνος για να εκτελέσει το πρόγραμμά της και να διαχειριστεί κατά υπεύθυνο τρόπο τις τύχες του έθνους εμπρός στη γερμανική επίθεση». Αντί, λοιπόν, το βάρος των εναλλακτικών μέσων ενημέρωσης και πληροφόρησης να πέσει στο ζήτημα της οργάνωσης από τα κάτω, μετατέθηκε στην καλόπιστη κριτική και στην ανοχή προς τη «δική μας» κυβέρνηση. Πρόκειται για μια λανθασμένη και σε αρκετές περιπτώσεις ιδιοτελή εκτίμηση, έστω και εάν είμαστε στην καμπή που ορισμένοι θα αναθεωρήσουν, όπως φαίνεται κι από τη διάθεση ορισμένων μικρών δυνάμεων να αποχωρήσουν από τον ΣΥΡΙΖΑ. Συνεπώς μια σειρά κοινωνικών αγώνων δεν καλύπτονται αυτή τη στιγμή από τα παραπάνω «εναλλακτικά» μέσα είτε καλύπτονται μέσα από το παραμορφωτικό πρίσμα της εξουσίας.
Ανάγκη-Χώρος-Ευθύνη. Το κακό από τις παραπάνω εξελίξεις είναι ότι αρκετός κόσμος που εμπιστευόταν τέτοιου τύπου μέσα για την ενημέρωσή του βρίσκεται σήμερα παγιδευμένος στην αφήγηση του «πρώτη φορά αριστερά», καθώς στα δημοσιεύματά τους είναι δυσδιάκριτα τα όρια είδησης και προπαγάνδας και ταυτίζονται σχεδόν ολοκληρωτικά με τον κυβερνητικό λόγο. Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση προσπαθώντας να δομήσει έναν μηχανισμό προπαγάνδας στα μέσα ενημέρωσης που να μπορεί να ελέγξει (τα παλιά κυρίαρχα μέσα του ΔΟΛ και των άλλων μεγαλοεκδοτών παίζουν το δικό τους παιχνίδι, άλλοτε στηρίζοντας κι άλλοτε αδειάζοντας την κυβέρνηση με βάση τα δικά τους συμφέροντα) εξανδραποδίζει ό,τι μπορεί να διασωζόταν μέσα σ’ αυτό το άλλοτε εναλλακτικό κύκλωμα των μέσων ενημέρωσης. Από την άλλη πλευρά είναι δεδομένο, υπό την προϋπόθεση ότι θα αναλάβουμε υπεύθυνα αυτό το αναγκαίο έργο, τόσο οργανωτικά όσο και εφαρμοστικά, ότι υφίσταται σήμερα αρκετός χώρος για τη διάδοση των πληροφοριών που αποδομούν την κυβερνητική προπαγάνδα. Κι ίσως έχει έρθει η στιγμή να αναπτύξουμε περαιτέρω τα δικά μας εγχειρήματα αντιπληροφόρησης, όχι μόνο για να προωθούμε μέσω αυτών τις πολιτικοϊδεολογικές μας θέσεις, αλλά και για να προσφέρουμε αναλυτικότερη και πιο συγκεκριμένη ενημέρωση σε συγκεκριμένα ζητήματα αιχμής στο πεδίο των κοινωνικών αναγκών.
Η όξυνση της δεξιάς. Παράλληλα με την απονεύρωση των άλλοτε εναλλακτικών μέσων ενημέρωσης, που κι ο ίδιος ο α/α χώρος διάβαζε συστηματικά, βλέπουμε και το φαινόμενο της όξυνσης του λόγου στα δεξιά συστημικά μέσα ενημέρωσης. Ο λόγος που μέχρι πρότινος ήταν αποκλειστικότητα της φασιστικής ακροδεξιάς εξαπλώνεται: από τα πρωτοσέλιδα του Πρώτου Θέματος ως τα ξενόφοβα, ρατσιστικά, φασιστικά μπλογκ κι από τα δελτία των οκτώ ως τα πρωινάδικα της αποχαύνωσης στην τηλεόραση, υπάρχει σαφής αύξηση τα τελευταία χρόνια των ακροδεξιών επιχειρημάτων και των εθνικιστικών περιεχομένων η οποία μεγαλώνει ακόμα περισσότερο με δεδομένη την αριστερή ανάληψη της εξουσίας.
Η περίπτωση της απεργίας πείνας των πολιτικών κρατουμένων. Το γεγονός που σηματοδοτεί την νέα κατάσταση στον χώρο της εναλλακτικής πληροφόρησης και της αντιπληροφόρησης ειναι σαφώς η απεργία πείνας της άνοιξης. Αυτό γίνεται για δύο λόγους, από την μια σηματοδοτεί την τοποθέτηση κάποιων μέσων, ιδιαίτερα δημοφιλών στο χώρο μας, στο κυβερνητικό στρατόπεδο και από την άλλη αποτελεί την αρχή ενός ιδεολογικού πολέμου ανάμεσα στον κυβερνητικό ρεφορμισμό και το ανταγωνιστικό κίνημα. Η διάχυτη αντίληψη ότι η κυβέρνηση κάνει ό,τι μπορεί, η νομιμοποίηση της κατάστασης εκτάκτου ανάγκης μέσω της ανακάλυψης του »ρεαλισμού» σαν πυξίδα και όριο της κυβέρνησης, η νοηματοδότηση της απεργίας πείνας με τους όρους που ήθελε η εξουσία – σαν πίεση των απεργών προς την »φιλικά προσκείμενη προς αυτούς» κυβέρνηση – ήταν το διαρκές φόντο της φιλοκυβερνητικής εναλλακτικής πληροφόρησης κατά την διάρκεια της απεργίας. Κύρια τακτική αιχμή αυτής της στρατηγικής ήταν η απόκρυψη των τεσσάρων αιτημάτων της απεργίας με την υπερπροβολή των άλλων δύο που μπορούσε πιο εύκολα να υλοποιήσει η κυβέρνηση έτσι ώστε ο αγώνας των απεργών πείνας να παρουσιάζεται σαν παράλογος και επιπόλαιος. Συνεπώς αυτό που θα πρέπει να αξιολογηθεί, με δεδομένο ότι ούτε λίγο, ούτε πολύ κατάφερε να αποσιωπήσει το πολιτικό πλαίσιο της απεργίας, είναι ακριβώς τα αίτια αυτής της ανεπάρκειας να επικοινωνήσουμε το περιεχόμενο των αγώνων μας.
Η εθνική αφήγηση. Με την ανάληψη εξουσίας από τον ΣΥΡΙΖΑ οξύνθηκε η προβολή της εθνικής αφήγησης της κρίσης κυρίως για λόγους διατήρησης της συνοχής της κοινωνικής βάσης που εξέλεξε τη νέα εξουσία. Έτσι ενώ τα προηγούμενα χρόνια σε γενικές γραμμές τα μέσα αντιπληφόρησης και τα εναλλακτικά μέσα υιοθετούσαν εάν όχι μια ταξική αφήγηση, σίγουρα μια αφήγηση που δεν εμπεριείχε τον γερμανικό κράτος σαν το απόλυτο υπεύθυνο της κρίσης, σήμερα διαχέονται και από μεγάλη μερά αυτών των μέσων οι συμβατές με την κυβέρνηση εύπεπτες αντιλήψεις που μιλάνε για σύγκρουση ελλάδας (και της »φιλολαικής» της κυβέρνησης) – γερμανίας (και των ντόπιων λακέδων της) κτλ. Η σημασία αυτής της στροφής φαίνεται από το ότι αποτελεί διαφοροποίηση για το πώς αντιλαμβανόμαστε τα αίτια της οικονομικής κρίσης και συνεπώς την τεράστια κοινωνικοπολιτική αλλαγή της τελευταίας δεκαετίας.
Η κατάληψη στο Κόκκινο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα επίσης της νέας κατάστασης είναι η κατάληψη του »στο Κόκκινο» όπου συνέβη η έκρηξη όλων των αντιφάσεων που προέκυψαν μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον σύριζα στο πεδίο των μέσων πληροφόρησης. Εκεί, μετά την πρώτη μέρα είχαμε την εξής κατάσταση: ρίξιμο του σήματος της κατάληψης και ταυτόχρονα εκπομπή του »στο Κόκκινο» από τους σταθμούς άλλων πόλεων. Αυτό σήμαινε το εξής: το «Κόκκινο» ουσιαστικά εξέπεμπε κανονικά από άλλη συχνότητα βρίζοντας μάλιστα όλη μέρα τους καταληψίες (και σε φιλικά προσκείμενο προς την απεργία πείνας κόσμο), ενώ οι καταληψίες εξέπεμπαν μόνο ηλεκτρονικά προς ένα πολύ μικρότερο ακροατήριο.
Το μεταναστευτικό/προσφυγικό ζήτημα. Τέλος στο ζήτημα των μεταναστών και των προσφύγων η διαφοροποίηση σχετικά με τα προηγούμενα χρόνια εντοπίζεται σε μια μικρή μερίδα των εναλλακτικών φιλοκυβερνητικών μέσων που ανακάλυψαν το μεταναστευτικό σαν »πρόβλημα» τώρα που έγιναν απολογητές της εξουσίας αλλά και σε μια όλο και αυξανόμενη αντίληψη που θέλει τα εναλλακτικά μέσα να προμοτάρουν μια διευθέτηση του θέματος »από τα πάνω» (κλείσιμο ή όχι στρατόπεδων συγκέντρωσης κ.α) και όχι από την αγωνιζόμενη κοινωνία (στο βαθμό που αυτό γίνεται) με την οργάνωση κινήσεων και δομών αλληλεγγύης και γενικότερα μιας συνολικότερης στρατηγικής στο ζήτημα ειδικά τώρα που παρατηρείται όξυνση του φαινομένου.
Autonomi Drasi 