Βίλχελμ Ράιχ: Ανθρωπάκο σε περιφρονούν κι εσύ φωνάζεις «ζήτω, ζήτω»
Σαν σήμερα στις 3 Νοεμβρίου του 1957 έφυγε από τη ζωή ο Βίλχελμ Ράιχ, ψυχίατρος και ψυχαναλυτής του οποίου η θεωρία της οργόνης χαρακτηρίστηκε ψευδοεπιστημονική, όμως η επιρροή που άσκησε στα νεανικά κινήματα αμφισβήτησης στις δεκαετίας του ’60 και του ’70, θεωρείται αδιαμφισβήτητη. Άσκησε σφοδρή κριτική στα υφιστάμενα κοινωνικά και σεξουαλικά ήθη ενώ έγινε κυρίως γνωστός από τα βιβλία του «Η Μαζική Ψυχολογία του Φασισμού» και «Άκου Ανθρωπάκο».
Ο Επίκουρος, στην Επιστολή προς τον Ηρόδοτο, αναφέρει τις τρεις κύριες αιτίες όπου βασίστηκε η ανθρωπότητα για να προοδεύσει δημιουργώντας τον ανθρώπινο πολιτισμό.
Ο Κορνήλιος Καστοριάδης, από το τη δεκαετία του 70’ αρχίζει να ενσωματώνει στο σύστημα της κριτικής του και το οικολογικό ζήτημα. Φαίνεται, δε, σχεδόν από όλα τα τελευταία κείμενά του ότι το οικολογικό ήταν το ζήτημα που τον απασχολούσε περισσότερο ή τουλάχιστον εξίσου πολύ με άλλα θέματα.
H ασάφεια που περιβάλλει κεντρικές έννοιες, όπως π.χ. τον «ορθολογισμό», αποτελεί ένα ακόμη εμπόδιο για την εμπεριστατωμένη σύλληψη του Διαφωτισμού, εφόσον μάλιστα ο τελευταίος πολλές φορές χαρακτηρίστηκε ως «εποχή του ορθολογισμού». Η ασάφεια αυτή προκύπτει, βέβαια, ακριβώς από την υπερβολικά συχνή χρήση της έννοιας του ορθολογισμού σε διαφορετική κάθε φορά συνάφεια, έτσι ώστε η πολυσημία γίνεται αναπόφευκτη. Ωστόσο θα ήταν αφελής η επιθυμία παραμερισμού της ασάφειας και της πολυσημίας με γενικά αποδεκτές συμφωνίες πάνω στην ορολογία.
Σχόλιο του Γιώργου Μεριζιώτη
Σχόλιο της σύνταξης
Το έργο του Μαρξ, το πιο αξιόλογο ίσως σχέδιο για την απομυθοποίηση των αστικών κοινωνικών σχέσεων, έχει μετατραπεί κι αυτό στην πιο πανούργα μυθοποίηση του καπιταλισμού στην εποχή μας. Δεν αναφέρομαι σε κάποιον λανθάνοντα «θετικισμό» των Μαρξιανών γραπτών ούτε σε κάποια αναδρομική αναγνώριση των «ιστορικών ορίων» τους. Μια σοβαρή κριτική του Μαρξισμού πρέπει να ξεκινάει απ’ την εσώτατη φύση του σαν το πιο εξελιγμένο προϊόν — στην πραγματικότητα το αποκορύφωμα — του αστικού Διαφωτισμού. Δεν αρκεί πια να θεωρούμε το έργο του Μαρξ σαν αφετηρία για μια νέα κοινωνική κριτική, ν’ αποδεχόμαστε τη «μέθοδο» του σαν έγκυρη, παρά το περιορισμένο περιεχόμενο των όσων απέδωσε στην εποχή του, να εκθειάζουμε τους στόχους του σαν απελευθερωτικούς διαχωρίζοντάς τους απ’ τα μέσα του, να αντιμετωπίζουμε το σχέδιο σαν να εκφυλίστηκε απ» τους αμφιλεγόμενους κληρονόμους ή οπαδούς του.
Σήμερα, έχει ευρέως επικρατήσει να εννοούμε, όταν μιλάμε για ολοκληρωτικά συστήματα, όλα τα συστήματα των χωρών του πρώην «υπαρκτού σοσιαλισμού» και όλες τις δικτατορίες σε κάθε μέρος της γης. Έτσι, ως ολοκληρωτικά πολιτικά συστήματα προσδιορίζονται ευρέως, επί παραδείγματι, τα συστήματα του Μουσολίνι, του Χίτλερ του Λένιν, του Στάλιν, του Φράνκο, του Τσαουσέσκου’ του Πινοσέτ, του Κάστρο, κ.λπ.
Πρόλογος του εκδότη*