Βιόσφαιρα – Οικόσφαιρα

Globe-04-goog Η Γη είναι το μόνο μέρος που γνωρίζουμε όπου υπάρχει ζωή. Συχνά λέμε πως η ζωή του πλανήτη, σχηματίζει την «Βιόσφαιρα». Η βιόσφαιρα εκτιμάται πως άρχισε να εξελίσσεται πριν 3.5 δισεκατομμύρια (3.5×109) χρόνια. Η βιόσφαιρα μπορεί να ταξινομηθεί σύμφωνα με ζώνες γεωγραφικού πλάτους που περιέχουν σχετιζόμενη χλωρίδα και πανίδα. Οι πολικές ζώνες είναι αραιές σε ζωή ενώ αντίθετα, η περισσότερη γνωστή ζωή βρίσκεται στον Ισημερινό.

Η βιόσφαιρα είναι το εξωτερικό περίβλημα του πλανήτη – περιλαμβάνει τον αέρα, το έδαφος, τo οικολογικό σύστημα που ενσωματώνει όλους τους ζωντανούς οργανισμούς και τις μεταξύ τους σχέσεις, περιλαμβανόμενης της αλληλεπίδρασης τους με τα στοιχεία της λιθόσφαιρας (πετρώματα), της υδρόσφαιρας (νερό), και της ατμόσφαιρας (αέρας). Η Γη είναι ο μόνος πλανήτης, στον οποίο γνωρίζουμε την ύπαρξη ζωής. Η εξέλιξη της βιόσφαιρας θεωρείται μια διαδικασία βιογένεσης ή βιο-ποίησης (biopoesis), που ξεκίνησε τουλάχιστον 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια πριν.

Ο όρος «βιόσφαιρα» επινοήθηκε από το γεωλόγο Εντουάρ Συές (Eduard Suess) το 1875. Η αρχική σκέψη, δηλαδή, είχε γεωλογική προέλευση και ήταν ενδεικτική της επίδρασης του Δαρβίνου στις επιστήμες της γης. Η οικολογική έννοια της βιόσφαιρας δημιουργήθηκε τη δεκαετία του 1920 (δείτε Vladimir I. Vernadsky), πριν την εισαγωγή του όρου «οικοσύστημα» το 1935 από τον Σερ Άρθρουρ Τάνσλεϊ (Sir Arthur Tansley) (δείτε Ιστορία της οικολογίας). Ο Vernadsky ερμήνευσε την οικολογία σαν την επιστήμη της βιόσφαιρας. Η βιόσφαιρα είναι βασική αρχή στην αστρονομία, τη γεωφυσική, τη μετεωρολογία, τη βιογεωγραφία, την εξέλιξη, τη γεωλογία, τη γεωχημεία, και όλες τις επιστήμες που αφορούν τη γη και τη ζωή.

Μερικοί επιστήμονες χρησιμοποιούν τη λέξη βιόσφαιρα με διαφορετική έννοια. Για παράδειγμα, οι γεωχημικοί ερμηνεύουν τη βιόσφαιρα σαν ένα σύνολο ζωντανών οργανισμών (η «βιομάζα» ή «biota», όπως αναφέρεται από βιολόγους και οικολόγους). Υπό αυτή την έννοια, η βιόσφαιρα είναι ένα από τα τέσσερα συστατικά του γεωχημικού μοντέλου, τα υπόλοιπα τρία είναι η λιθόσφαιρα, η υδρόσφαιρα και η ατμόσφαιρα. Η έννοια που χρησιμοποιείται από τους γεωχημικούς είναι το συμπέρασμα της εξειδίκευσης στην σύγχρονη επιστήμη. Μερικοί προτιμούν τη λέξη οικόσφαιρα, που επινοήθηκε τη δεκαετία του 1960, ως περιγραφή των βιολογικών και φυσικών χαρακτηριστικών του πλανήτη.

Ένας άλλος ορισμός της βιόσφαιρας:

Το μέρος της γήινης σφαίρας όπου οι συνθήκες (κλίμα, διατροφή, περιβάλλον) επιτρέπουν την ανάπτυξη της ζωής. Από τον ορισμό της βιόσφαιρας καταλαβαίνουμε ότι δεν πρόκειται ούτε για ομοιόμορφο και συνεχόμενο σύνολο (π.χ. λιθόσφαιρα, τροπόσφαιρα, στρατόσφαιρα κ.λ.π.), ούτε για συγκεκριμένο σφαιρικό σώμα. Ο όρος βιόσφαιρα σημαίνει το σύνολο των περιοχών της Γης (και όλων των ουράνιων σωμάτων) όπου οι συνθήκες είναι τέτοιες, ώστε να μπορεί να ζήσει (βιώσει) ένας οργανισμός (φυτικός ή ζωικός).

Για τη Γη συγκεκριμένα τα όρια των περιοχών αυτών είναι:

1) Περίπου 8 – 10 χλμ. ύψος πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας (δηλ. μέσα στην ατμόσφαιρα και γύρω απ` τη Γη).

2) Περίπου 1.000 μ. κάτω από την επιφάνεια της ξηράς (δηλ. μέσα στη λιθόσφαιρα)

3) Περίπου 5 χλμ. κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας (μέσα στη θάλασσα).