Πρόλογος / επιμέλεια σύνταξης: Γιώργος Μεριζιώτης
Πρόλογος
Οι ευρωεκλογές τελείωσαν σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση και άρχισε η καταμέτρηση των εδρών και των κουκιών (σταυρών) για το ευρωκοινοβούλιο. Στην Ελλάδα έγινα μαζί με τις εκλογές για την τοπική αυτοδιοίκηση (δήμοι – περιφέρειες).
Oι ψηφοφόροι άσκησαν το «ιερό» τους δικαίωμα και υποχρέωση, προσέρχονταν στις κάλπες έχοντας παράλληλα ενημερωθεί πλήρως (ειρωνεία) στο τι είναι σήμερα η Ευρωπαϊκή Ένωση και πως μπορεί να βελτιωθεί προς όφελος των Ευρωπαίων πολιτών.
Ο κάθε ψηφοφόρος μέσα από το δικαίωμα της επιλογής που του παρέχει το δημοκρατικό πολίτευμα (sic) επέλεξε το χρώμα ( πολιτικό κόμμα) που του ταιριάζει, το δικό του κόμμα με τους δικούς του ανθρώπους, άλλος/άλλη επέλεξε το μπλε, άλλος το πράσινο, άλλος το κόκκινο, άλλος το ροζ, άλλος το γκρι, άλλος το μαύρο, και για να ακριβολογήσουμε πολιτικά, (στην βάση της πολιτικής φιλοσοφίας) άλλοι/άλλες επέλεξαν τους συντηρητικούς δεξιούς (χριστιανοδημοκράτες κλπ) άλλοι/άλλες τους δεξιούς φιλελεύθερους ή νεοφιλελεύθερους, άλλοι/άλλες τους αριστερούς σοσιαλδημοκράτες, ή σοσιαλνεοφιλελεύθερους, τους κομμουνιστές και τους οικολόγους πράσινους, τέλος άλλοι/άλλες επέλεξαν τους (ακροδεξιούς) νεοναζί, φασίστες και ρατσιστές.
Το ίδιο έγινε και με τις αυτοδιοικητικές στην Ελλάδα, οι ψηφοφόροι έμειναν ευχαριστημένοι από την ενημέρωση (ειρωνεία) για το τι είναι σήμερα η τοπική αυτοδιοίκηση, τα προβλήματα που υπάρχουν και πως μπορεί να βελτιωθεί.
Έτσι οι ψηφοφόροι επέλεξαν τους άριστους (αυτούς δηλαδή που προτείνουν τα κόμματα ως ολιγαρχικοί θεσμοί) να τους εκπροσωπήσουν τόσο τοπικά όσο και ευρωπαϊκά, έτσι οι ψηφοφόροι μέσω της ανάθεσης απαλλάχτηκαν από την προσωπική ευθύνη για το τι συμβαίνει στον σημερινό κόσμο και την κοινωνία και τη μεταβίβασαν στους εκπροσώπους τους, στους οιονεί- αιωνίως υπεύθυνους – ανεύθυνους. Γιατί για το χάλι του κόσμου ( διογκούμενη κοινωνική – οικονομική και πολιτική ανισότητα, περιβάλλον, έμβια ζωή στον πλανήτη, κλιματική και οικολογική κατάρρευση της γης) και της ανθρωπότητας δεν ευθύνεται κανείς, ούτε οι πολιτικοκοινωνικές ιεραρχίες – γραφειοκρατίες , ούτε οι πολιτικές και οικονομικές ελίτ, ούτε φυσικά οι ψηφοφόροι που στηρίζουν αυτό το πολιτικοκοινωνικό σύστημα.(1)
Σύστημα που η λατρεία της δύναμης,της ταχύτητας, της μηχανής και του πολέμου, ήταν – είναι και ο «προάγγελος» του σημερινού τεχνο-επιστημονικού ολοκληρωτισμού (τεχνοφασισμού) που μαζί με τον οικονομισμό θέλουν και αναγάγουν όλα τα ανθρώπινα ζητήματα σε τεχνολογικές και οικονομικές διευθετήσεις. (2)
Ας δούμε μέσα από τέσσερα βίντεο animation (κινούμενα σχέδια) μερικές πτυχές αυτού του συστήματος, αυτού του πολιτισμού που στηρίζει η μεγάλη μάζα, η πλειοψηφία των ψηφοφόρων, οπαδών, καταναλωτών που κατ΄ ευφημισμό ονομάζονται και πολίτες, γιατί εμείς δεν βάζουμε το κεφάλι μέσα στην τρύπα μπας και γλιτώσουμε σαν τη στρουθοκάμηλο, εμείς δεν στρουθοκαμηλίζουμε .κοιτάμε κατάματα αυτόν τον αισχρό κόσμο, αυτόν τον πολιτισμό του βούρκου που έχει διαμορφώσει ο εμπορικός καπιταλιστικός ολοκληρωτισμός της εποχής μας και θέλουμε να τον ανατρέψουμε, προτού να είναι αργά για όλη της έμβια ζωή πάνω σε αυτόν το πλανήτη, σπίτι όλων μας, τη Γη.
«Ψηφίσατε; τελειώσατε; Αλήθεια, σε αυτόν τον κόσμο θέλετε να ζείτε εσείς, τα παιδιά και τα εγγόνια σας;».
Η συνολική διάρκεια όλων των animation (κινούμενα σχέδια) είναι 16,87 λεπτά.
1. «ΜΑΝ»
Αυτό το animation αποτελεί δημιουργία του Steve Cutts και απεικονίζει τον MAN, τον άνθρωπο μπίζνεσ-μαν (αγγλική business-man). Τον «Αναπτυξιολόγο» μέσα σε ένα σύστημα ανάπτυξης – μεγέθυνσης ( επέκτασης – – extention , στα αγγλικά) που καταστρέφει ασύστολα τον πλανήτη γη. Ο Steve Cutts είναι ένας καλλιτέχνης ο οποίος ζει και εργάζεται στο Λονδίνο, ενώ ειδικεύεται στην εικονογράφηση, το animation και τις καλές τέχνες.
Ένα από τα πιο πρόσφατα έργα του είναι και το animation με την ονομασία “Man”.
Πρόκειται για μια απλοποιημένη και ταυτόχρονα σατυρική απεικόνιση του καπιταλιστή ανθρώπου, της καταστροφικής σχέσης του με την φύση και των γενικότερων αναπτυξιακών «κατορθωμάτων» του…
Αν και λίγο «σκοτεινό» σχεδιαστικά, το μικρό αυτό animation φέρνει στην επιφάνεια ακόμα πιο «σκοτεινές» και πικρές αλήθειες και συμπεράσματα, μεταφέροντας τελικά ένα πολύ μεγαλύτερο μήνυμα.
«ΜΑΝ» (διάρκεια 3,36΄)
2. «Happiness»
Happiness/ “Ευτυχία” – O κόσμος των ποντικιών (σας θυμίζει κάτι;)
Ένα animation για την κοινωνία των ποντικιών! (Σίγουρα των ποντικιών;)
Τρέχουν, στοιβάζονται, ξανατρέχουν, μπαίνουν στον υπόγειο σιδηρόδρομο όπου συναντούν και άλλα στοιβαγμένα του είδους τους.
Από πάνω τους ακριβώς, το αδιαχώρητο! Φανταχτερές ταμπέλες διαφημίσεων, κυκλοφοριακό, σκάλες. Όλα κάπου πάνε! Αγοράζουν πολύχρωμα πράγματα, βιάζονται!
Να ‘τα πάλι! Περιμένουν σε μια ουρά. Μπουκάρουν σε ένα κατάστημα και τρέχουν να αρπάξουν τα τελευταίας τεχνολογίας προϊόντα. Ράκος ο υπάλληλος ανοίγει στωικά και απογοητευμένα την πόρτα. Ποντίκα… Τι να περιμένει κανείς… Τρώνε το ένα το άλλο για μερικά προϊόντα… Έφτιαξαν αυτή τη… “Black Friday” για να τρώγονται!
Ένα από αυτά τρέχει με το κατακόκκινο αυτοκίνητό του, πέφτει όμως σε κυκλοφοριακό. Πίνει. Πίνει πολύ! Μάλλον δεν αντέχει την πίεση… Πάει με “συνταγή” σε μια ουρά. Γύρω του ταμπέλες που δείχουν τον σπόνσορα. Είναι η “Ευτυχία”, η κοινωνία του, ο κόσμος του!
Λίγο μετά παίρνει και μερικά χάπια. Πάντα με την ευγενική χορηγία της “Ευτυχίας”. Έτσι, για να “γευτεί” λίγο τον παράδεισο. Και τον “γεύεται”! Για πολύ λίγο…
Πέφτει… Πάλι πίσω στον γκρίζο του κόσμο. Κυνηγάει το χρήμα που τον οδηγεί στη δουλειά. Ή μήπως στην παγίδα; Σε χιλιάδες παγίδες!
Αυτός είναι ο κόσμος των ποντικιών. Η “ΕΥΤΥΧΙΑ” τους. Ένας “μη τόπος”.
Σίγουρα είναι ο κόσμος των ποντικιών ; …
Σ΄ αυτή την εκπληκτική ταινία μικρού μήκους, ο Steve Cutts μας δείχνει την αδιάκοπη αλλά συνάμα παράλογη προσπάθειά μας για την αναζήτηση της ευτυχίας μέσα από τις ψευδαισθήσεις της σύγχρονης καπιταλιστικής κοινωνίας: μαζική κατανάλωση, μισαλλοδοξία, εγωισμός, ρύπανση, μόλυνση κι άλλα πολλά…
«Happiness» (διάρκεια 4,16΄)
3. «Moby»
Ας αφήσουμε την αλληγορία με τα ποντίκια και ας δούμε τη γίνεται με τους ανθρώπους.
Moby – Αλήθεια, σε αυτόν τον κόσμο θέλεις να ζεις;
Σε ένα ασπρόμαυρο φόντο κι ενώ ακούγεται το νέο τραγούδι του Moby, “Are You Lost In The World Like Me?” (Είσαι χαμένος στον κόσμο όπως εγώ;), παρελαύνουν μπροστά μας σε θλιβερές εικόνες οι σύγχρονες συνήθειες των ανθρώπων και μας αναγκάζουν να αναρωτηθούμε άλλη μία φορά, αν αυτός είναι ο κόσμος στον οποίο θέλουμε να ζούμε.
Το animation αποτελεί δημιουργία του Steve Cutts, ο οποίος αποδίδει με ζοφερότητα την εξάρτηση των ανθρώπων από τις έξυπνες συσκευές και την άρνησή τους να αλληλεπιδράσουν με άλλους ανθρώπους, επικεντρωμένοι στις οθόνες τους και τα κάθε λογής τεχνολογικά gadgets.
Ο Cutts, γνωστός σε πολλούς/ες ως ο δημιουργός του animation “MAN“, το οποίο έγινε viral αναγκάζοντάς μας να δούμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη και να αντιληφθούμε πόση ζημιά κάνουμε στον πλανήτη, δεν διστάζει να φτάσει την κριτική του στα άκρα.
Ο γνωστός illustrator ντύνει το νέο τραγούδι από το πρότζεκτ The Void Pacific Choir του Moby,“Are You Lost In The World Like Me?”, με εικόνες οι οποίες υπογραμμίζουν “πόσο αναίσθητοι έχουμε γίνει”, όπως ο ίδιος δηλώνει, απεικονίζοντας ρομποτικές αντιδράσεις σε σκηνές από περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης έως αυτοκτονίες.
Στη μέση, ένας χαρακτήρας, σχεδιασμένος σε μικρότερη κλίμακα από τους άλλους, ο οποίος εκτός από το να θυμίζει τον Moby, λειτουργεί ως η προσωποποίηση όσων νιώθουν χαμένοι, παγιδευμένοι σε αυτόν τον κόσμο που μοιάζει να ασχολείται μόνο με την εικόνα -τη δική του και των άλλων- και ειδικά, πώς αυτή προβάλλεται στην ψηφιακή, παράλληλη πραγματικότητα που έχουμε φτιάξει.
“Πριν από μερικά χρόνια είδα το βίντεο ‘Man’ του Steve Cutts και ήταν εκπληκτικό, με συνεπήρε. Έκανα μια έρευνα στο διαδίκτυο, βρήκα το email του και ταπεινά του ζήτησα να κάνει ένα βίντεο για εμένα”, είπε ο Moby. “Είμαι τυχερός που συμφώνησε. Το βίντεο που έφτιαξε είναι χωρίς αμφιβολία ένα από τα καλύτερα βίντεο που έχουν γίνει ποτέ για τα τραγούδια μου”.
Ο Cutts πρόσθεσε:
“Για μένα το video αφορά την αύξηση της εξάρτησής μας από την τεχνολογία και την ανθρώπινη αλληλεπίδραση σήμερα ή μάλλον, την έλλειψη αυτής. Εστιάζει στον τρόπο που η τεχνολογία μάς αλλάζει, στον τρόπο που έχουμε γίνει αναίσθητοι”.
Πρέπει να σημειωθεί ότι οι απόψεις για την τεχνολογία και την επίδραση της στις ανθρώπινες κοινωνίες, διίστανται. Ορισμένοι θεωρούν τις αντιδράσεις υπερβολικές, σημειώνοντας ότι καθετί νέο αντιμετωπίζεται καχύποπτα. Άλλοι πιστεύουν ότι πράγματι, η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας αλλάζει την ανθρώπινη φύση.
Το animation μάλλον κινείται στο μέσο αυτών των άκρων, θέτοντας τα σωστά ερωτήματα. Μας αναγκάζει να αναρωτηθούμε ποιες είναι οι πραγματικές συνήθειες μας, χωρίς να καταδικάζει αυτήν καθ’ αυτήν την τεχνολογία, αλλά τον τρόπο με τον οποίο επιλέγουμε μέσω της φετιχοποίησης των εμπορευμάτων και της τεχνολογίας που προωθεί το σύγχρονο ολοκληρωτικό σύστημα, δηλαδή ο σύγχρονος εμπορικός ολοκληρωτικός καπιταλισμός να τη χρησιμοποιούμε -περισσότερο ως φυλακή και μέσο αποξένωσης, παρά ως απελευθερωτή και μέσο εξανθρωπισμού.
Ο Moby και ο Cutts μας ρωτάνε ευθέως: “Αλήθεια, σε αυτόν τον κόσμο θέλεις να ζεις;”.
«Moby» (διάρκεια 3,15΄)
4. «El Empleo»
Το animation «El Empleo» δημιουργήθηκε το 2008 από τον Αργεντίνο Santiago «Bou» Grasso, βασισμένο σε ιδέα του Patricio Plaza. Μέχρι στιγμής, έχει προβληθεί σε περισσότερα από 170 φεστιβάλ και έχει αποσπάσει 93 βραβεία.
Αφηγείται την ιστορία ενός ανώνυμου άντρα που πηγαίνει στη δουλειά του. Σε ένα σύστημα που προσφέρει εργασία σε όλους, σε έναν περίεργο κόσμο όπου τα ανθρώπινα όντα χρησιμοποιούνται ως άψυχα αντικείμενα. Η έννοια του ανθρώπινου εργατικού δυναμικού σε ένα άλλο επίπεδο.
Στη σημερινή εποχή, η διαφορά μεταξύ δουλειάς και δουλείας είναι ίσως μικρότερη από έναν τόνο…
Η ταινία μικρού μήκους «El Empleo» του Santiago «Bou» Grasso από την Αργεντινή, περιγράφει χωρίς λόγια αυτό που βλέπουν όλοι στο καθεστώς της εργασιακής ρουτίνας. Άνθρωποι οι οποίοι έχουν αναγκαστεί να εργάζονται τόσο μηχανικά, που στο τέλος δε διαφέρουν και πολύ από τα αντικείμενα. Το animation αυτό υπογραμμίζει με συμβολικό και έντονο τρόπο, πως η διαφορά μεταξύ δουλειάς και δουλείας είναι ίσως μικρότερη από έναν τόνο.
Ένας άνδρας ξεκινά μια συνηθισμένη μέρα στην δουλειά. Ένα animation του Santiago “Bou” Grasso, δημιουργού που έχει τιμηθεί με πάνω από 100 διεθνή βραβεία. Μια παραγωγή του Αργεντίνικου studio OpusBoo.
Μια απεικόνιση του εργασιακού τοπίου. Άνθρωποι οι οποίοι έχουν αναγκαστεί να εργάζονται τόσο μηχανικά, που στο τέλος δε διαφέρουν και πολύ από τα αντικείμενα. Άνθρωποι αντικείμενα που σταδιακά αντιμετωπίζουν και τους άλλους σαν τέτοια.
El Empleo» (διάρκεια 6,20΄)
Σημειώσεις:
1) Η ψευδαίσθηση της ψήφου και της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας
(του Ζαν Φρανσουά Μπριέντ )
{…} «Να ψηφίζεις σημαίνει να παραιτείσαι απ’ τη δύναμή σου.» Ελιζέ Ρεκλούς
Ωστόσο, οι σύγχρονοι δούλοι εξακολουθούν να θεωρούν τους εαυτούς τους πολίτες. Πιστεύουν ότι ψηφίζουν και αποφασίζουν ελεύθερα ποιος πρέπει να οδηγεί τα πράγματα. Λες και έχουν ακόμα επιλογή. Διατηρούν μόνο τη ψευδαίσθηση. Πιστεύεται ακόμα πως υπάρχει μια ριζική διαφορά διαφορά ανάμεσα στους Σοσιαλιστές και στη Λαϊκή Δεξιά στη Γαλλία, στους Δημοκράτες και στους Ρεπουμπλικάνους στην Αμερική, στους Εργατικούς και στους Συντηρητικούς στο Ηνωμένο Βασίλειο; Δεν υπάρχει αντιπολίτευση, γιατί τα κύρια πολιτικά κόμματα συμφωνούν σε ένα βασικό πράγμα: τη διατήρηση της σημερινής εμπορικής κοινωνίας.
Κανένα από τα πολιτικά κόμματα που ανεβαίνουν στην εξουσία, δεν αμφισβητεί το δόγμα της αγοράς. Με τη συνενοχή των ΜΜΕ μονοπωλούν τις εμφανίσεις. Καυγαδίζουν για λεπτομέρειες, ώστε όλα να παραμείνουν στη θέση τους. Τσακώνονται για να μάθουν ποιος θα καταλάβει τις περισσότερες έδρες από αυτές που τους προσφέρει η κοινοβουλευτική αγορά. Οι αδιάφορες λογομαχίες τους μεταδίδονται από τα κανάλια, με στόχο την απόσπαση από την κρίσιμη συζήτηση σχετικά με την επιλογή της κοινωνίας στην οποία θέλουμε να ζούμε. Η εμφάνιση και η κοινοτοπία κρύβουν τη σύγκρουση των ιδεών. Τίποτα από αυτά δεν μοιάζει, είτε από κοντά, είτε από μακριά, με μια δημοκρατία.
Η αληθινή δημοκρατία χαρακτηρίζεται κυρίως από την μαζική συμμετοχή των πολιτών στη διαχείριση των πραγμάτων. Είναι άμεση και συμμετοχική Εκφράζεται με τη Λαϊκή συνέλευση και τον μόνιμο διάλογο σχετικά με την οργάνωση της κοινοτικής ζωής. Η εκπροσωπευτική και κοινοβουλευτική μορφή κυβέρνησης που σφετερίζεται το όνομα της δημοκρατίας, περιορίζει την εξουσία των πολιτών στο απλό δικαίωμα της ψήφου, δηλαδή στο τίποτα, Όσο αληθεύει ότι η επιλογή ανάμεσα στο ανοιχτό γκρι και στο γκρι σκούρο, δεν είναι αληθινή επιλογή.
Η συντριπτική πλειοψηφία των κοινοβουλευτικών εδρών ανήκουν στην οικονομικά ισχυρή τάξη, είτε είναι δεξιά είτε δήθεν σοσιαλιστική, δημοκρατική αριστερά. Η εξουσία δεν είναι για κατάκτηση, αλλά για καταστροφή. Είναι τυραννική από τη φύση της, είτε ασκείται από έναν βασιλιά, ένα δικτάτορα ή έναν εκλεγμένο πρόεδρο. Η μόνη διαφορά στη περίπτωση της κοινοβουλευτικής «δημοκρατίας» είναι ότι οι δούλοι έχουν την ψευδαίσθηση ότι οι ίδιοι επιλέγουν τον αφέντη που θα υπηρετήσουν. Η ψήφος τους καθιστά συνεργούς της τυραννίας που τους καταπιέζει. Δεν είναι δούλοι επειδή υπάρχουν αφέντες, αλλά υπάρχουν αφέντες επειδή επέλεξαν να παραμείνουν δούλοι.{…}
2) Ο Νέο φουτουριστικός κόσμος που προβάλετε σήμερα μέσα από την λεγόμενη «τεχνική νοημοσύνη» που θέλει να υποκαταστήσει τον άνθρωπο, (ακόμα και από θέσεις εργασία) είναι το εκσυγχρονισμένο όνειρο του παλιού φουτουρισμού και του μανιφέστου του Φίλιπο Τομάζο Μαρινέτι . Που ήταν η λατρεία της δύναμης,της ταχύτητας, της μηχανής και του πολέμου, ήταν – είναι και ο «προάγγελος» του σημερινού τεχνο-επιστημονικού ολοκληρωτισμού που μαζί με τον οικονομισμό θέλουν και αναγάγουν όλα τα ανθρώπινα ζητήματα σε τεχνολογικές και οικονομικές διευθετήσεις.
Αυτός είναι ο (για να παίξουμε με τις έννοιες) ανορθολογικός ορθολογισμός της εποχής μας, ο τεχνο/επιστημονισμός μαζί με τον νεοφιλελευθερισμό (σε πολλές εκδοχές τους) προσομοιάζουν με τον φασισμό της προηγούμενης εποχής και διαφέρουν στο ότι αφήνουν το παιχνίδι λίγο ανοικτό γύρω από τις αστικές τυπικές ελευθερίες. *
* Δείτε: Κομπιούτερ και Κοινοτισμός – Μέρος Πρώτο: Τι είναι το ελεύθερο λογισμικό
Για περισσότερη εμβάθυνση στο θέμα δείτε εδώ:
α) Σε σύγχρονη δουλεία (ντοκιμαντέρ)
“Ο κόσμος έχει γυρίσει ανάποδα και οι τρελοί οδηγούνε τους τυφλούς.”
Γουίλλιαμ Σαίξπηρ
β) Κατασκευάζοντας τη συναίνεση (ντοκιμαντέρ)
Ενα από τα πιο πολυβραβευμένα ντοκιμαντέρ στην ιστορία του είδους, με τίτλο «Η Κατασκευή της Συναίνεσης» ο Νόαμ Τσόμσκι και τα Μίντια»,
Autonomi Drasi 