Νικόλα Σάκο -Παρών! Μπαρτολομέο Βαντσέτι -Παρών!

Νικόλα Σάκο -Παρών! Μπαρτολομέο Βαντσέτι -Παρών!

Γιάννη Ανδρουλιδάκη – Γιώργου Μεριζιώτη

Στις 23 Αυγούστου 1927, δολοφονούνται στην ηλεκτρική καρέκλα από το Κράτος των ΗΠΑ και την πολιτεία της Μασαχουσέτης, οι Ιταλο-αμερικανοί αναρχικοί Νικόλα Σάκο και Μπαρτολομέο Βαντσέτι.

Κατηγορούμενοι για μια ληστεία μετά φόνου που δεν έκαναν ποτέ, καταδικασμένοι με χαλκευμένα στοιχεία που δεν έτυχαν επανεξέτασης ούτε όταν οι πραγματικοί δράστες συνελήφθησαν για άλλη υπόθεση και ομολόγησαν.

Η κατηγορία ήταν σκηνοθετημένη και στόχο είχε να πλήξει το εργατικό κίνημα των ΗΠΑ, στο οποίο πρωτοστατούσαν. «Είχαν κόκκινες δραστηριότητες και έπρεπε να πεθάνουν» ήταν το σκεπτικό της θανατικής απόφασης. Ο Μπαρτολομέο Βαντσέτι, που γύριζε στους δρόμους και πουλούσε ψάρια από τότε που μπήκε στη μαύρη λίστα για τη συμμετοχή του στην απεργία μιας βιομηχανίας σχοινιού, έγινε στενός φίλος του Σάκο, όταν και οι δύο εναντιώθηκαν στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και αρνήθηκαν να σκοτώσουν εργάτες άλλης χώρας για ιμπεριαλιστικά συμφέροντα.

Εκτός από τις απεργίες, δραστηριοποιήθηκαν και στην υπεράσπιση των μεταναστών εργατών, συγκέντρωναν χρήματα, τύπωναν προκηρύξεις, οργάνωναν συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας. Τα ονόματά τους βρίσκονταν στις μυστικές καταστάσεις του υπουργείου Δικαιοσύνης. Τον Μάη του 1920, συλλαμβάνονται με προκηρύξεις στα χέρια τους, όταν είχαν οργανώσει συγκέντρωση για το θάνατο ενός φίλου τους Ιταλού τυπογράφου. Αρχικά η κατηγορία ήταν «επικίνδυνες ριζοσπαστικές δραστηριότητες». Μετά εφευρέθηκαν η «ληστεία»και ο «φόνος».

Με ένορκες καταθέσεις τους,ο επικεφαλής του υπουργικού γραφείου της Βοστώνης και του ειδικού εκπροσώπου του υπουργείου, δήλωναν ότι οι ομοσπονδιακές αρχές γνώριζαν πως οι κατηγορούμενοι ήταν αθώοι αλλά ήταν αποφασισμένες να τους οδηγήσουν στο θάνατο, λόγω των πολιτικών τους πεποιθήσεων. Στο μεταξύ, απ’ όλο τον κόσμο, φίλοι της δικαιοσύνης και διάφορες οργανώσεις πραγματοποιούσαν διαδηλώσεις, συγκέντρωναν χρήματα για την υπεράσπιση τους. Τελικά, το Ανώτατο Δικαστήριο της Μασαχουσέτης απέρριψε την έφεση των Σάκο και Βαντσέτι.

«Αυτή η τελευταία αγωνία ήταν ο θρίαμβός μας. Τα λόγια μας, η ζωή μας, τα βάσανά μας, δεν είναι τίποτα! Η αφαίρεση της ζωής μας, της ζωής ενός καλού τεχνίτη παπουτσιών κι ενός φτωχού υπαίθριου πωλητή ψαριών, τα πάντα!», έγραφε στη φυλακή, τέσσερις μήνες πριν την εκτέλεση, ο Βαντσέτι. Ο Σάκο θα έγραφε το τελευταίο γράμμα στον γιο του Ντάντε: «να θυμάσαι πάντα, Ντάντε, μην αφιερώσεις τον εαυτό σου μόνο στο κυνήγι της ευτυχίας…να βοηθάς τους αδύνατους που ζητούν βοήθεια, να βοηθάς τους κατατρεγμένους και τα θύματα, γιατί είναι οι καλύτεροί σου φίλοι.

Είναι οι σύντροφοι που αγωνίζονται και πέφτουν, όπως ο πατέρας σου και ο Μπαρτολομέο αγωνίστηκαν κι έπεσαν για να κατακτήσουν τη χαρά της λευτεριάς για όλο τον κόσμο». Δολοφονήθηκαν απο το κράτος των ΗΠΑ τα μεσάνυχτα της 22ης προς 23 Αυγούστου του 1927. Η είδηση της εκτέλεσης έβγαλε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους στους δρόμους των έξι ηπείρων. Στη Γενεύη, πάνω από 5.000 διαδηλωτές καταστρέφουν οτιδήποτε αμερικανικό βρίσκεται στο δρόμο τους, αυτοκίνητα, καταστήματα, ακόμα και κινηματογράφους που πρόβαλλαν αμερικανικές ταινίες. Στο Παρίσι, η αμερικανική πρεσβεία περικυκλώνεται από τανκς, προκειμένου να προστατευθεί. Στη Γερμανία, ξέσπασαν βίαια επεισόδια.

Οι Σάκο και Βαντσέτι μετατράπηκαν σε σύμβολα διεθνισμού και ταξικής αλληλεγγύης για μια ολόκληρη γενεά. Ποτέ στην ιστορία της ανθρωπότητας δεν είχε υπάρξει ένα τέτοιο παγκόσμιο κίνημα αλληλεγγύης, όσο στην υπόθεση Σάκο και Βαντσέτι.

Εκατοντάδες χιλιάδες εργάτες σε κάθε γωνιά της Γης, επί επτά χρόνια, όσο κράτησε η δίκη και η φυλάκισή τους, έστηναν ακούραστα επιτροπές υπεράσπισης και πραγματοποίησαν μερικές από τις μαζικότερες διαδηλώσεις της ιστορίας για να δείξουν την αλληλεγγύη τους. Η υπόθεση αγκαλιάστηκε από αναρχικούς, κομμουνιστές, σοσιαλιστές και εργάτες χωρίς πολιτικές ετικέτες. Η κηδεία των Σάκο και Βαντσέτι υπήρξε η μεγαλύτερη συγκέντρωση που είχε γνωρίσει η Βοστόνη.

Οργανωμένοι αναρχικοί, τόσο ο Σάκο όσο και ο Βαντσέτι, δεν δικάστηκαν και καταδικάστηκαν μόνο ως τέτοιοι. Δικάστηκαν και καταδικάστηκαν επίσης και ως μετανάστες, στο πλαίσιο μιας σκληρής ρατσιστικής πρακτικής που ανέπτυσσαν τότε οι ΗΠΑ, κάτι το οποίο δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε, ειδικά σήμερα που γίνεται ξανά φανερό πως ο ρατσισμός και η εξολόθρευση των πιο φτωχών και αδύναμων εργατών, των μεταναστών είναι πάντοτε η πολιτική του καπιταλισμού στην πορεία του προς το κέρδος.

Ο Μπαρτολομέο Βαντσέτι, κατά τη διάρκεια της αναψηλάφησης της δίκης είπε προς το δικαστήριο: «Ξόδεψα την πρώτη δίκη για να αποδείξω ότι δεν έκανα φόνο. Όμως, δεν κατηγορούμαι για αυτό και άργησα να το καταλάβω. Κατηγορούμαι επειδή είμαι αναρχικός. Και είμαι πράγματι αναρχικός. Κατηγορούμαι γιατί είμαι Ιταλός. Και είμαι πράγματι Ιταλός».

50 χρόνια μετά τη δολοφονία των Σάκο και Βαντσέτι, στις 23 Αυγούστου 1977, ο τότε κυβερνήτης της Μασαχουσέτης Μάικλ Ντουκάκις (γιος μεταναστών ελληνικής καταγωγής ο ίδιος), αναγνώρισε ότι η πολιτεία χάλκευσε και απέκρυψε στοιχεία στη δίκη, τους αποκατέστησε επίσημα και κήρυξε την 23η Αυγούστου «Ημέρα Σάκκο και Βαντσέτι, ενάντια στον ρατσισμό, τη μισαλλοδοξία και υπέρ της ανοχής», καλώντας τους πολίτες της Μασαχουσέτης κάθε τέτοια μέρα «να αφήνουν για λίγο τη δουλειά τους για να αναλογιστούν τους κινδύνους του ρατσισμού και των προκαταλήψεων και την ανάγκη της συνδιαλλαγής με κάθε ιδέα, ακόμα και αυτή που μοιάζει ακραία».

Στο τελευταίο του γράμμα προς το γιο του, από την ηλεκτρική καρέκλα, ο Νικόλα Σάκο έγραψε:

«Γιε μου, να θυμάσαι: μην τα κρατάς όλα για εσένα. Πάντοτε να κάνεις ένα βήμα πίσω, ένα βήμα μόνο, για να βοηθάς τους πιο αδύναμους, να στέκονται πλάι σου.
Οι πιο αδύναμοι που φωνάζουν για βοήθεια, οι ταπεινωμένοι, τα θύματα, αυτοί είναι οι φίλοι σου. Οι φίλοι σου και οι φίλοι μου, οι σύντροφοί μας που αγωνίζονται. Ναι, και καμιά φορά πέφτουν. Πέφτουν, όπως ο πατέρας σου και ο σύντροφός του ο Μπαρτολομέο έπεσαν.
Αγωνίστηκαν και έπεσαν χτες για την κατάκτηση της χαράς. Για την ελευθερία όλων.
Στον αγώνα γιε μου, εκεί θα νιώσεις την αγάπη. Και στον αγώνα θα αγαπηθείς»

Στο αποχαιρετιστήριο γράμμα του, ο Μπαρτολομέο Βαντσέτι έγραψε:

«Αν δεν είχαν συμβεί όλα αυτά, η ζωή μου θα είχε μείνει μια ασήμαντη αποτυχημένη ζωή. Τώρα πλέον ξέρουμε πως δεν αποτύχαμε: αυτή ήταν η πορεία μας και ο θρίαμβός μας. Ποτέ στη ζωή μας δεν ελπίζαμε ότι θα μπορέσουμε να κάνουμε τόσα πολλά για την ανοχή, τη δικαιοσύνη, την κατανόηση των ανθρώπων, όσα κάναμε τώρα κατά λάθος. Τα λόγια μας, η ζωές μας, ο πόνος μας, δεν υπήρξαν για το τίποτα. Η αφαίρεση των ζωών μας, της ζωής ενός καλού παπουτσή και ενός τίμιου ψαρά, οι τελευταίες μας στιγμές, μας ανήκουν. Η αγωνία αυτή είναι ο θρίαμβός μας».

Η μνήμη του Νικόλα Σάκο και του Μπαρτολομέο Βαντσέτι, παραμένει ζωντανή στον αγώνα ενάντια στην κρατική καταστολή και τον ρατσισμό. Η οργάνωσή τους, στον αναρχικό και τον συνδικαλιστικό χώρο, αποτελεί φάρο οργάνωσης για τους μετανάστες σε όλον τον κόσμο. Το παγκόσμιο κίνημα ταξικής αλληλεγγύης που ξεσήκωσαν, αποτελεί φάρο για όλους μας.

Η θυσία τους δεν θα έχει πάει χαμένη, όταν θα ζούμε σε έναν κόσμο χωρίς τάξεις, χωρίς φυλετικές, εθνικές ή άλλες ρατσιστικές διακρίσεις.

-Νικόλα Σάκο
-Παρών!
-Μπαρτολομέο Βαντσέτι
-Παρών!

Ennio Morricone – The Ballad Of Sacco And Vanzetti – live