Βιβλία για την Παρισινή Κομμούνα

Βιβλία για την Παρισινή Κομμούνα

(η συλλογή είναι ελλιπής και συνέχεια θα εμπλουτίζετε με νέα στοιχεία )

Ένα τέτοιο γεγονός δεν θα μπορούσε παρά να απασχολήσει τόσο ερευνητές και επιστήμονες όσο και συγγραφείς και λογοτέχνες, ακόμη και κινηματογραφιστές («Η νέα βαβυλωνία» των Γκριγκόρι Κόζιντσεφ και Λεονίντ Τράουμπεργκ, «Οι μέρες της Κομμούνας» – κινηματογραφημένη θεατρική παράσταση του Μπέρτολτ Μπρεχτ, «Η γιορτή της Μπαμπέτ» του Γκάμπριελ Αξελ, «1871» του Κεν Μακ Μάλεν, «Η Κομμούνα» του Πίτερ Γουότκινς κ.ά.).

Ωστόσο, στην ελληνική βιβλιογραφία δεν υπάρχουν όσα αναγνώσματα θα περίμενε κανείς, και όσα υπάρχουν είναι από συγκεκριμένους εκδοτικούς οίκους, γεγονός ενδεικτικό ίσως πως ακόμη και 150 χρόνια μετά, το θέμα «Παρισινή Κομμούνα» θεωρείται από δύσκολο έως επικίνδυνο.

● «Η Ιστορία της Παρισινής Κομμούνας του 1871» του ΛΙΣΑΓΚΑΡΕ ΠΡΟΣΠΕΡ-ΟΛΙΒΙΕ (LISSAGARAY PROSPER-OLIVIER) εκδόσεις Ελεύθερος Τύπος [τόμος Α’], + [τόμος Β’]

●  «Η ΚΡΑΥΓΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ – Ιστορίες από την Παρισινή Κομμούνα» των Ζαν Βωτρέν, Ζακ Ταρντί (εκδόσεις ΚΨΜ)

Πρόκειται για ένα λαϊκό εικονογραφημένο μυθιστόρημα από την Παρισινή Κομμούνα. Χρειάστηκαν τέσσερα χρόνια για να ολοκληρώσει ο Ταρντί αυτή την τιτάνια εικονογραφική δουλειά, ενώ πριν από αυτόν ο Βωτρέν είχε αφιερώσει άλλα τρία χρόνια για τη συγγραφή του βιβλίου.

● «ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΟΔΟΦΡΑΓΜΑΤΑ – Αστικός Τύπος και ελληνικές συμμετοχές στον Γαλλοπρωσικό Πόλεμο και την Παρισινή Κομμούνα» της Ξένιας Μαρίνου (εκδόσεις ΚΨΜ)

Ο ακήρυχτος πόλεμος των αθηναϊκών εφημερίδων εξελίσσεται στη σκιά της επανάστασης του Παρισιού και κορυφώνεται κατά τη διάρκεια της καταστολής της. Από τις σελίδες τους θα παρελάσουν ιστορικές στιγμές της γαλλικής μητρόπολης, με αλήθειες, ψέματα και άφθονη κυβερνητική προπαγάνδα. Οι ελληνικές συμμετοχές στην Παρισινή Κομμούνα προκαλούν αμηχανία στην Αθήνα του 1871 και μπαίνουν στο περιθώριο της επικαιρότητας. Ολες τις παραπάνω πτυχές εξετάζει η ιστορικός του Γαλλικού Πολιτισμού, Ξένια Μαρίνου, σε αυτό το βιβλίο.

● «Η ΠΑΡΙΣΙΝΗ ΚΟΜΜΟΥΝΑ 18 ΜΑΡΤΙΟΥ-28 ΜΑΪΟΥ 1871: ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΚΑΙ ΜΕΡΙΚΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΙΠΩΘΗΚΑΝ ΓΙ’ ΑΥΤΗΝ» (Εκδόσεις των Συναδέλφων)

Το βιβλίο είναι ακριβώς αυτό που λέει ο τίτλος του. Πέρα από τα γεγονότα, αναλύει αυτό που πράγματι συνέβη: πώς η Κομμούνα έδωσε στη δημοκρατία τη βάση πραγματικά δημοκρατικών θεσμών, ίσως και χωρίς να είναι αυτός ο αρχικός της στόχος. Ειδικά όσον αφορά στοιχεία όπως η πάλη ενάντια σε καταπιεστικές πολιτικές δομές, η οικονομική απελευθέρωση της εργασίας υπέρ του εργάτη και η ίδια η χειραφέτηση της εργασίας που επετεύχθησαν τότε, όλα αυτά κάνουν τα προτάγματα της Κομμούνας πιο σύγχρονα από ποτέ, τώρα, 150 χρόνια μετά.

● «Η Παρισινή Κομμούνα» Commune de Paris,1871 – Τα δραματικά γεγονότα και οι πρωταγωνιστές μιας ιστορικής εξέγερσης, του  Σταύρου Στ. Σταφυλάκη Ψηφιακή έκδοση Άδεια διανομής: Ελεύθερη διάθεση

● Ρόλοι των γυναικών στην Κομμούνα του Παρισιού ( Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία του ΔΟΥΛΚΕΡΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ σε pdf εδώ: Ρόλοι των γυναικών στην Κομμούνα του Παρισιού

---

---

Εφημερίδες της Κομμούνας

Πρόκειται για το τελευταίο φύλλο της Εφημερίδας της Κομμούνας, «Journal Officiel de la Republique Francaise sous LA COMMUNE», Τετάρτη 24 Μαΐου 1871. Στις 27 Μαΐου 1871 η επανάσταση αυτή κατέρρευσε από το Καθεστώς και την Αντίδραση, βάναυσα αλλά ηρωικά. Το τι γράφει το τελευταίο αυτό φύλλο, πέρα από το αριστουργηματικό των βαθιά επαναστατικών και δημοκρατικών λόγων, φανερώνει (έστω και υποδόρια) την απελπισία των εξεγερμένων αυτές τις τελευταίες ώρες. Και φυσικά αποδεικνύει τον απίστευτο ηρωισμό τους, ακόμη και μέσα σε αυτή την απελπιστική κατάσταση, λίγες ώρες πριν από το τέλος…

Διαβάζουμε, μεταξύ άλλων, ένα εξαιρετικό μήνυμα που απευθύνει η Επιτροπή Κοινής Σωτηρίας (το οποίο μας φέρνει στον νου μνήμες από τη δική μας εξέγερση του Πολυτεχνείου):

«Στρατιώτες του στρατού των Βερσαλιών! Ο λαός του Παρισιού δεν θα πιστέψει ποτέ ότι μπορείτε να στρέψετε εναντίον του τα όπλα σας, όταν το στήθος του λαού ακουμπήσει το δικό σας στήθος. Τα χέρια σας θα τραβηχτούν πίσω, μπροστά στην πράξη αυτή που θα είναι μια πραγματική αδελφοκτονία!
Οπως κι εμείς, έτσι κι εσείς είστε προλετάριοι, όπως κι εμείς έτσι κι εσείς έχετε συμφέρον να μην αφήσετε στους βασιλόφρονες, τους συνωμότες, το δικαίωμα να πιουν το αίμα σας, όπως πίνουν τον ιδρώτα σας.
Ο,τι κάνατε στις 18 Μαρτίου θα το κάνετε ξανά (σ.σ. την πρώτη μέρα της επανάστασης ο στρατός που έστειλαν τα Ανάκτορα ενώθηκε με τον εξεγερμένο λαό του Παρισιού και δεν δόθηκε μάχη, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί εκ νέου στρατός, καθώς πολλοί έμειναν με τους κομμουνάρους).
Και ο λαός δεν θα πολεμήσει ανθρώπους που τους αντιμετωπίζει σαν αδέρφια και θα ήθελε να καθίσει μαζί τους σε ένα τραπέζι δημοκρατικό για την Ελευθερία και την Ισότητα.
Ελάτε σε μας αδέρφια, ελάτε σε μας – τα χέρια μας είναι ανοιχτά!

Πιο κάτω διαβάζουμε:

«Πολίτες,
η πόρτα του Σεν Κλου είναι πολιορκημένη από τέσσερις πλευρές ταυτοχρόνως […], παραβιάστηκε από τους Βερσαλιέρους, οι οποίοι έχουν ήδη εξαπλωθεί σε ένα τμήμα του παρισινού εδάφους. Αυτό το κακό όχι μόνο δεν μας αποθαρρύνει αλλά δρα προωθητικά για εμάς: ο Λαός, ο οποίος εκθρόνισε τους βασιλιάδες, ο Λαός ο οποίος γκρέμισε τις Βαστίλες (σ.σ. οκτώ πύργοι, που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στις διαμάχες στο εσωτερικό της Γαλλίας και κατά το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας της χρησιμοποιήθηκαν ως κρατικές φυλακές από τους βασιλείς της), ο Λαός του 1789, ο Λαός του 1793, ο Λαός της Επανάστασης δεν μπορεί να χάσει σε μία μέρα το δώρο της απελευθέρωσης της 18ης Μαρτίου!

Παριζιάνοι,
ο αγώνας αυτός που αναλάβαμε δεν μπορεί να εγκαταλειφθεί από κανέναν! Διότι είναι ο αγώνας του μέλλοντος ενάντια στο παρελθόν, της Ελευθερίας (Liberté) ενάντια στον δεσποτισμό, της Ισότητας (Égalité) ενάντια στο μονοπώλιο, της Αδελφοσύνης (Fraternité) ενάντια στην υποτέλεια, της Αλληλεγγύης (Solidarité) των λαών απέναντι στον εγωισμό των καταπιεστών.
ΣΤΑ ΟΠΛΑ!
Επομένως, ΣΤΑ ΟΠΛΑ! (σ.σ. είναι και ο πρώτος στίχος του γαλλικού εθνικού ύμνου). Ολο το Παρίσι ας υψώσει οδοφράγματα και πίσω από τους αυτοσχέδιους τοίχους να ρίξει στους εχθρούς την πολεμική του κραυγή, τη φωνή του πολέμου, τη φωνή της περηφάνιας του, της πρόκλησής του αλλά και τη φωνή της νίκης του! Γιατί το Παρίσι με τα οδοφράγματα είναι απαραβίαστο.
Από όλους τους δρόμους να σηκώσετε το λιθόστρωτο [καθώς]:
– οι οβίδες που πέφτουν στο χώμα και όχι στο λιθόστρωτο είναι λιγότερο επικίνδυνες
– το λιθόστρωτο (σ.σ. τα γνωστά «παβέ» που σήκωσαν και στον Γαλλικό Μάη του 1968) είναι καινούργιο μέσο άμυνας και πρέπει να τα συσσωρεύσετε σε κάθε στενό και σε όλα τα πατώματα όλων των σπιτιών.
Το επαναστατικό Παρίσι, το Παρίσι των μεγάλων ημερών ας κάνει το καθήκον του! Η Κομμούνα και η Επιτροπή της Κοινής Σωτηρίας θα κάνουν το δικό τους.
Επιτροπή Κοινής Σωτηρίας
Ant. Arnaud [Αντουάν Αρνό], E. Eudes [Εμίλ Εντ], F. Gambon [Φερντινάρντ Γκαμπό], G. Ranvier (Γκαμπριέλ Ρανβιέρ)

▶ Στις 20 Μαρτίου 1871 (δύο μέρες μετά την εξέγερση) κυκλοφόρησε και η Εφημερίδα των Κομμούνας (JOURNAL OFFICIEL – REPUBLIQUE FRANCAISE – LA COMMUNE)

Σε αυτό το φύλλο ο εκδότης Βικτόρ Μπιουνέλ γράφει μεταξύ άλλων: «Η έκδοση αυτή είναι το πιο πολύτιμο τεκμήριο των όσων συμβαίνουν». Αναγγέλλει πως είναι κάτι εξαιρετικά σημαντικό, πως τα φύλλα της εφημερίδας δεν μπόρεσαν να φτάσουν στην επαρχία λόγω της πολιορκίας του Παρισιού από τους Πρώσους και πως θα εκδοθούν όλα τα φύλλα (19 Μαρτίου-24 Μαΐου 1871)

◀ Ανακοίνωση της Κομμούνας για τη σχέση Κράτους – Εκκλησίας

«Η Κομμούνα του Παρισιού,
Δεδομένου ότι η πρώτη από τις αρχές της Γαλλικής Δημοκρατίας είναι η Ελευθερία
Δεδομένου ότι η ελευθερία της συνείδησης είναι η πρώτη των ελευθεριών
Δεδομένου ότι ο προϋπολογισμός των αναγνωρισμένων θρησκευμάτων είναι αντίθετος προς την αρχή αυτή, γιατί φορολογεί τους πολίτες ενάντια στη δική τους πίστη
Και δεδομένου πως πράγματι ο Κλήρος υπήρξε συνένοχος της μοναρχίας στα εγκλήματα εναντίον της Ελευθερίας
Αποφασίζουμε ότι:
Αρθρο 1ο: Η Εκκλησία χωρίζεται από το κράτος.
Αρθρο 2ο: Ο προϋπολογισμός που δίνεται από το κράτος στην Εκκλησία (θρησκείες) καταργείται.
Αρθρο 3ο: Ολη η ιδιοκτησία (κινητή ή ακίνητη) που ανήκει στην Εκκλησία και σε θρησκευτικές οργανώσεις ανήκει πλέον στο κράτος.
Αρθρο 4ο: Θα διεξαχθεί αμέσως έρευνα για αυτά τα ιδιόκτητα αγαθά της Εκκλησίας, ώστε να δούμε ποια και τι είναι και να τεθούν αμέσως στη διάθεση του έθνους.
Η Κομμούνα του Παρισιού»

▶ Ο Μπλανκί καταγγέλλει εδώ πως όσοι παρέδωσαν το Παρίσι στους Πρώσους τώρα κυνηγούν και καταδικάζουν τους κομμουνάρους.

Ποιος ήταν: Ο Ογκίστ Μπλανκί, ο επονομαζόμενος και «φυλακισμένος», ήταν Γάλλος σοσιαλιστής επαναστάτης. Στις 9 Μαρτίου 1871 καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο. Ο Αδόλφος Θιέρσος, επικεφαλής της κυβέρνησης τότε, έχοντας επίγνωση της επιρροής του Μπλανκί στο παρισινό σοσιαλιστικό κίνημα, τον συνέλαβε στις 17 Μαρτίου 1871 (μία ημέρα πριν από την έναρξη της εξέγερσης) ενώ φιλοξενούνταν, άρρωστος, στο σπίτι ενός φίλου του γιατρού στο Μπορντό.

Ο Μπλανκί εξελέγη από την Κομμούνα επικεφαλής του νέου δημοτικού συμβουλίου σε πολλές γειτονιές του εξεγερμένου Παρισιού, ενώ εξακολουθεί να είναι φυλακισμένος έξω από το Παρίσι και καταξιώνεται από την πλειοψηφία των κομμουνάρων που ζητούν την απελευθέρωσή του. Μάλιστα, οι κομμουνάροι ζητούν να ανταλλάξουν ομήρους που είχαν πιάσει οι ίδιοι και να μην τους εκτελέσουν αν απελευθέρωναν τον Μπλανκί. Ωστόσο ο Θιέρσος επιμένει στην άρνησή του, αναπόφευκτα οι όμηροι εκτελούνται και στις 21 Μαΐου αρχίζει η «Ματωμένη εβδομάδα», η αιματηρή καταστολή των κομμουνάρων από τον τακτικό στρατό που βρισκόταν στις Βερσαλίες – σε αυτούς αναφερόμαστε ως Βερσαλιέρους.

Μεταξύ άλλων, ο Μπλανκί γράφει:

«Πολίτες,
οι άνθρωποι είναι ένα τίποτα. Μόνο οι αξίες είναι αθάνατες! Εχοντας εμπιστοσύνη στο δίκαιο και το μεγαλείο του σκοπού μας, αρνούμαστε την καταδίκη μας από την Αντίδραση, στρεφόμενοι στη δικαιοκρισία όλης της ανθρωπότητας! Ακόμη κι αν εμείς χαθούμε, η ανθρωπότητα είναι αυτή που θα βάλει στο ένδοξο βάθρο όλους εμάς τους μάρτυρες που τώρα πηγαίνουν στο ανόσιο ικρίωμα ο δεσποτισμός και η Αντίδραση.
Ζήτω η Δημοκρατία!
Blanqui»

▶ Φύλλο της 23ης Μαΐου 1871 (τέσσερις μέρες πριν από το τέλος…)

Σε αυτό το φύλλο αναφέρεται η σύλληψη του Γκιστάβ Φλουράν (G. Flourens), Γάλλου επαναστάτη της Κομμούνας. Ενώθηκε με τους κομμουνάρους στις 18 Μαρτίου 1871, εκλέχτηκε και μέλος της Κομμούνας και ονομάστηκε «στρατηγός». Ηταν από τους πλέον ηρωικούς ηγέτες της εξέγερσης και μετά από μια μάχη με τους Βερσαλιέρους, το πρωινό της 3ης Απριλίου 1871, βρήκε καταφύγιο σε ένα πανδοχείο, όπου και συνελήφθη και εκτελέστηκε).

Διαβάζουμε το τι είπε ο ίδιος κατά την απόδοση της καταδικαστικής ετυμηγορίας εναντίον του:

«Πολίτες,
Σχετικά με τις κατηγορίες που μου αποδίδετε, αισθάνομαι την υποχρέωση να διαμαρτυρηθώ εντόνως απέναντι στην παραβίαση όλων των δικαιωμάτων που έχουν να κάνουν με το Σύνταγμα (σ.σ. το οποίο φυσικά έχει ήδη καταργήσει η Αντίδραση!). Ο κατηγορούμενος πρέπει να δικάζεται από τους ομοίους του. Αυτό είναι το “γράμμα του νόμου”.
Επομένως, αρνούμαι πλήρως στους πατενταρισμένους δολοφόνους της Αντίδρασης τον τίτλο των “δικαστών”!
[…]
Εμαθα, μέσα από μια μακρά εμπειρία ανθρώπινων πραγμάτων, ότι η ελευθερία ενισχύεται από το αίμα των μαρτύρων.
Αν το δικό μου μπορεί να ενισχύσει την ένωση της πατρίδας και της ελευθερίας, ευχαρίστως την προσφέρω στους δολοφόνους και τους σφαγιαστές της χώρας.
Σας χαιρετώ εν αδελφοσύνη
G. Flourens»

Πηγές: efsyn.gr, ΑΣΚΙ – ΑΡΧΕΙΑ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Ντοκιμαντέρ &Ταινίες για την Κομμούνα εδώ: Ντοκιμαντέρ &Ταινίες για την Κομμούνα