Ο καπιταλισμός καίει την Ελλάδα,ο καπιταλισμός καίει τον Κόσμο

Στην φώτο απεικονίζεται το σύστημα δορυφόρων της NASA 
 που καταγράφει τα ενεργά μέτωπα φωτιάς σε όλο το πλανήτη 
σχεδόν σε πραγματικό χρόνο (με τρεις ώρες καθυστέρηση).

Ο καπιταλισμός καίει την Ελλάδα,ο καπιταλισμός καίει τον Κόσμο

Σύνταξη – επιμέλεια κειμένων: Γιώργος Μεριζιώτης

Ενημέρωση: Ένα μέρος  αυτού του κειμένου δημοσιεύτηκε στις 6/8/2021, την ώρα της  καταστροφικής πυρκαγιάς στην  Εύβοια και επικαιροποιήθηκε με μερικά στοιχεία από το 2022. Στο Μέρος Πρώτο:  «Ο καπιταλισμός καίει την Ελλάδα»  ασχολήθηκα λίγο και  με την τραγωδία στο Μάτι ενώ μαίνονταν  η πυρκαγιά στην Εύβοια. Δεν αναφέρεται στις φετινές  – του 2023 – δασικές  πυρκαγιές στην Ελλάδα και παγκόσμια. Το επαναπροώθησα στο διαδίκτυο με λίγες μικρές διορθώσεις και βελτιώσεις  γιατί νομίζω ότι έχει μια διαχρονικότητα.

Σε αυτά τα κείμενα έχω επικεντρωθεί περισσότερο στην κλιματική κρίση – κατάρρευση λόγω πυρκαγιών. Η κλιματική κρίση είναι  ένα από τα συμπτώματα – το σοβαρότερο – της συνολικής οικολογικής κρίσης που έχει επιφέρει ο καπιταλισμός στον πλανήτη. Όμως εμείς δεν διαχωρίζουμε το οικολογικό από το κοινωνικό – ταξικό ζήτημα. Περισσότερα πάνω στην συνολικότερη οικολογική κρίση δείτε, εδώ: Συνοψίζοντας την οικολογική κρίση του πλανήτη

Τα κείμενα είναι σπονδυλωτά δεν αναφέρονται αυστηρά μόνο στις οικολογικές αλλά και στις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες, γιατί δεν τις βλέπουμε ξεκομμένες τη μια από το άλλη όπως οι περιβαλλοντολόγοι των ΜΚΟ ή οι φιλελεύθεροι οικολόγοι. Έχουν πολλές ποσταρισμένες αναφορές που ίσως φανούν κουραστικές, ο λόγος που μπήκαν είναι για όποιον/α θελήσει να εμβαθύνει στα θέματα. Για ευκολότερη ανάγνωση έχει χωριστεί σε 3 μέρη σε 3 διαφορετικές δημοσιεύσεις. Στο Μέρος πρώτο περιέχεται σε ξεχωριστή δημοσίευση  η προσθήκη: Κοινωνικοπολιτικές νοοτροπίες και συμπεριφορές την εποχή της κλιματικής κρίσης και του νεοφιλελεύθερου ορθολογισμού. Το δεύτερο και το τρίτο μέρος ειναι μαζί.

Συνοπτικά:

Μέρος πρώτο: Ο καπιταλισμός καίει την Ελλάδα

Προσθήκη  Κοινωνικοπολιτικές νοοτροπίες και συμπεριφορές την εποχή της κλιματικής κρίσης και του νεοφιλελεύθερου ορθολογισμού στην Ελλάδα.

Μέρος δεύτερο: Καπιταλισμός και κλιματική κρίση – κατάρρευση

Μέρος τρίτο: Ο καπιταλισμός καίει τον Κόσμο

Καλή ανάγνωση.

Μέρος πρώτο:Ο καπιταλισμός καίει την Ελλάδα

1. Μια εικόνα από το μέλλον

Σχετικά με της δασικές πυρκαγιές το 2021

2021: Οι καταστροφικές φωτιές που ξέσπασαν και καίνε σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας και στην Αττική αποτελούν μια μικρή εικόνα της συνολικής κατάστασης στην οποία βρίσκεται αυτή τη στιγμή ολόκληρος ο πλανήτης. Ολόκληρος ο πλανήτης φλέγεται: Καταστροφικές πυρκαγιές από τις ΗΠΑ, τη Σιβηρία, τη Μεσόγειο μέχρι την Αφρική. Πολλά μέρη του κόσμου, από την Ευρώπη μέχρι την Αφρική και τις ΗΠΑ παλεύουν με τις φλόγες. Ειναι μια εφιαλτική εικόνα από το μέλλον που έρχεται λόγο της κλιματικής κρίσις – κατάρρευσης.

Εκατοντάδες δασικές πυρκαγιές ξέσπασαν το καλοκαίρι του 2021 στην Ελλάδα, οι περισσότερες από τις οποίες τον Αύγουστο εν μέσω πρωτοφανούς καύσωνα. Από τις πυρκαγιές κάηκαν συνολικά 1.301.239 στρέμματα. Η πιο καταστροφική ήταν αυτή στην Εύβοιας με 511.854 καμένα στρέμματα. Από τις πυρκαγιές, 3 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους: ένας εθελοντής πυροσβέστης, ένας χειριστής μηχανήματος και ένας 55χρονος εγκαυματίας, ο οποίος κατέληξε μετά από 38 ημέρες νοσηλείας στο νοσοκομείο. Περισσότερα δες στην σημείωση.  [1]

2. Για τα γεγονότα με την πολύνεκρη  πυρκαγιά στο Μάτι το 2018

Το συμβάν

Στις 16:41 το απόγευμα της 23ης Ιουλίου του 2018, μια φλόγα ξεπηδούσε  στο Νταού Πεντέλης από ένα ανεύθυνο και ηλίθιο ηλικιωμένο άτομο που θέλοντας να καθαρίσει το οικόπεδο του έβαλε φωτιά στα χόρτα που είχε κόψει. Έτσι ξεκίνησε η αντίστροφη μέτρηση για την μεγαλύτερη τραγωδία που έχει ζήσει η χώρα τα τελευταία χρόνια. Η εγκληματική ολιγωρία κυβερνητικών παραγόντων, η “ύποπτη”αδράνεια και οι λανθασμένες εκτιμήσεις των υπευθύνων του πυροσβεστικού σώματος, ο κακός συντονισμός του κρατικού μηχανισμού (πολιτική προστασία), της περιφέρειας και των τοπικών δήμων σε συνδυασμό με τον ισχυρό άνεμο που έφτασε τα 10 μποφόρ στην περιοχή.

Άφησε πίσω της 103+ νεκρούς, εκατοντάδες εγκαυματίες και αποκαΐδια, ενώ στα νοσοκομεία της Αττικής, νοσηλεύτηκαν περισσότεροι από 80 άνθρωποι. Από αυτούς, πολλοί εγκαυματίες θα προσπαθούν για χρόνια να επιστρέψουν στην προηγούμενη ζωή τους. Ενώ δεν είχαν γίνει ακόμη πλήρως γνωστά τα τραγικά γεγονότα και το μέγεθος της καταστροφής με την εκατόμβη των θυμάτων έγραψα το παρακάτω σχόλιο… Περισσότερα δες στην σημείωση [2]

****

3. Η τραγωδία στο Μάτι και διαχρονική ευθύνη των κυβερνήσεων και του κράτους

Διαχρονικά τη μεγαλύτερη  ευθύνη έχουν οι εκάστοτε κυβερνήσεις που κυβέρνησαν αυτόν το τόπο και το κράτος  γιατί για αλλότριους πολιτικοοικονομικούς λόγους ή να μην δυσαρεστήσουν την εκλογική τους πελατεία είτε προωθούσαν, είτε ανέχτηκαν ότι: Το Μάτι αλλά και πολλές άλλες περιοχές στην Ελλάδα είναι αυθαίρετες  πολεοδομικές ποντικότρυπες, περιοχές μικτής ζώνης, συνύπαρξη οικισμών και δάσους. Χωρίς ρυμοτομία και πολεοδομικό σχέδιο, χωρίς  υποδομές πυρόσβεσης (κρουνούς κλπ) και διόδους διαφυγής σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Χωρίς δημόσιους χώρους και περιφραγμένες τις διόδους προς τη θάλασσα.

Μεγάλωσα στους πρόποδες της Πάρνηθας και είμαι σε μια ηλικία που μπορώ να θυμάμαι τουλάχιστον από την δεκαετία του 1970 πως δασώδης περιοχές στα Άνω Λιόσια (Φυλή) και Μενίδι (Αχαρνές) κάηκαν, καταπατήθηκαν, αποψιλώθηκαν, κόπηκαν και πουλήθηκαν ως αγροτεμάχια, όπως και στο Μάτι που πηγαίναμε μικροί για μπάνιο. Με τις αζημίωτες «ευλογίες» τοπικών πολιτικών παραγόντων, κομματαρχών, δημάρχων και παρατρεχάμενων. Προσέξτε αυτές οι περιοχές  – όπως και πολλές άλλες στην χώρα – ότι πουληθήκαν ως αγροτεμάχια και όχι ως οικόπεδα. Έχει τη σημασία του, γιατί σε εκτός σχεδίου πόλης και δασώδεις περιοχές δεν μπορούσες να πουλήσεις οικόπεδο. Δυστυχώς, πολλές από αυτές τις οικιστικές περιοχές που βλέπουμε να καίγονται  τώρα, είναι αυτά τα αγροτεμάχια με τις αυθαίρετες κατασκευές που σήμερα πολλές από αυτές είναι νομιμοποιημένες.

4. Γενικά για το δάσος και τις πυρκαγιές

Ζούμε σε μια χώρα, σε ένα κράτος που οι πολιτικοί διαχειριστές του  συστηματικά εδώ και δεκαετίες ευνοούν, με το πρόσχημα μιας παγιωμένης κατάστασης (αφού υπάρχουν τα αυθαίρετα τι να κάνουμε; ) την καταπάτηση δασών και την νομιμοποίηση αυθαιρέτων κτισμάτων μέσα σε αυτά, είτε είναι  κατοικίες, είτε επιχειρήσεις. Μια χώρα με δασοκτόνους νόμους χωρίς ολοκληρωμένο δασολόγιο – κτηματολόγιο και δασικούς χάρτες. «Οι άνθρωποι του δάσους» που στην ουσία ήταν  οι «φύλακες» του, οι υλοτόμοι, ρετσινάδες, (ρητινοσυλλέκτες)  μελισσοκόμοι, ακόμα και οι νομάδες κτηνοτρόφοι που συντηρούσαν τα δάση έχουν σχεδόν εκλείψει και κάποιοι έχουν εκδιωχθεί από το σύστημα. Η ύπαιθρος ορεινή χώρα και τα χωριά σχεδόν έχουν ερημώσει από ανθρώπους και το κράτος κατάργησε την δασοπυρόσβεση από τα δασαρχεία, η ειδικότητα του δασεργάτη τείνει να εκλείψει και αυτή. Το κράτος δεν έχει οριοθετήσει τις χρίσεις γης λόγο του ότι η γη αποτελεί εμπόρευμα με αποτέλεσμα η αλλαγή χρίσεις γης να πιέζει ακόμα περισσότερο τα περιαστικά αλλά και γενικά τα δάση στης χώρας.

Όταν καίγεται μια περιοχή και κηρύσσεται αναδασωτέα είναι για γέλια (και για κλάματα) γιατί καταπατάται από διαφόρων ειδών μικρά και μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα (ατομικά και εταιρικά). Έτσι κυλάει ο χρόνος σε αυτή τη χώρα, σε αυτό το κράτος όπου μια μεγάλη πλειονότητα των κατοίκων του θέλουν να κάνουν αποψίλωση της γης όπως κάνουν αποτρίχωση στο σώμα τους. Όμως, αυτή η αποψίλωση εκούσια ή ακούσια, φέρνει και τραγωδίες.

Ζούμε σε ένα κράτος που εδώ και δεκαετίες  όλοι  οι πολιτικοί διαχειριστές του έμμεσα ή άμεσα  ευνοούν την δασοκτονία  έχοντας διαλύσει τα δασαρχεία και παραδίνοντας την δασοπυρόσβεση στους πυροσβέστες της πόλης. Δεν μεριμνούν για φροντίδα, καθαρισμό των δασών και την πρόληψη από πυρκαγιές ρίχνοντας όλο το βάρος στην καταστολή τους. Θέτουν σε κίνδυνο ιδιωτικές και δημόσιες υποδομές, κατοικίες, ανθρώπους αλλά και την πανίδα και χλωρίδα όλης  της χώρας όπου στο τέλος αυτή  τη πανίδα και χλωρίδα οι επόμενες γενιές των ανθρώπων θα τις βλέπουν από ντοκιμαντέρ. Ως πότε νομίζετε ότι θα διαρκέσει αυτό; Παγκόσμια Ημέρα Βιοποικιλότητας: «Κιβωτός ζωής» παγκοσμίως ο ελλαδικός χώρος, ως πότε θα είναι «Κιβωτός ζωής» παγκοσμίως ο ελλαδικός χώρος;

Ειδικά, στο  Λεκανοπέδιο της Αττικής  όπου έχει συσσωρευτεί σχεδόν ο μισός πληθυσμός της Ελλάδας, τα βουνά του έχουν επανειλημμένα  καεί και καταπατηθεί. Η Πάρνηθα, η Πεντέλη, ο Υμηττός, το Όρος Αιγάλεω και το Ποικίλο Όρος  είναι σε απελπιστική κατάσταση από πλευράς δασών. Μένει λίγο συμπαγές δάσος στη Πάρνηθα και τον δρυμό της.

Στο λεκανοπέδιο ανανεώνεται ο αέρας από βορειοανατολικά μεταξύ του κενού  Πάρνηθας και Πεντέλης  μέσω της «κοιλάδας» στην περιοχή της Μαλακάσας – Βαρυμπόμπης και βορειοδυτικά από το Όρος Πατέρας, τον Κιθαιρώνα και τα Γεράνεια Όρη ( και αυτά καίγονται). Αυτή η ανανέωση του αέρα είχε ευεργετικές επιπτώσεις στους κάτοικους και το περιβάλλον γιατί ο αέρας περνούσε από τα δάση φιλτραρίζονταν από μικροσωματίδια, οξυγονώνονταν  και μας ερχόταν φρέσκος. «Ως γνωστόν, το ψηλότερο βουνό από αυτά είναι η Πάρνηθα. Με το δάσος της, εμπλουτίζει τον «υδροφόρο ορίζοντα»  και προσφέρει καθαρό νερό, ρυθμίζει τη θερμοκρασία στο λεκανοπέδιο και καθαρίζει την ατμόσφαιρα, κρατώντας ένα μεγάλο ποσοστό των στερεών ρύπων. Η κόμη τω δέντρων λειτουργεί ως φίλτρο όπως περνάει ο αέρας και η απουσία τους θα μεταμόρφωνε την ατμόσφαιρα σε κάτι πιο αποπνικτικό, ανθυγιεινό και ανυπόφορο.»

Τώρα που καίγονται και  αυτά τα δάση και μετά την μεγάλη καταστροφή από πυρκαγιά του δρυμού της Πάρνηθας το 2007 συνεπικουρούμενα με την κλιματική κρίση, θα κάνουν  το περιβάλλον και τη ζωή  του λεκανοπέδιου ακόμα πιο  ανυπόφορη και θα πολλαπλασιαστούν τα πλημμυρικά φαινόμενα. Παράλληλα θα ειναι οδυνηρές οι συνέπειες στο μικροκλίμα της Αττικής, δεδομένου ότι οι δύο φυσικοί ρυθμιστές της θερμοκρασίας της (Πάρνηθα – Πεντέλη) έχουν σχεδόν  πια καταστραφεί.

Αν οι κάτοικοι του λεκανοπέδιου συνεχίσουν να αδιαφορούν για αυτή την κατάσταση και να μην απαιτούν από τις κυβερνήσεις να παρθούν μέτρα ως υψίστη προτεραιότητα για να ενισχυθούν και αυξηθούν τα περιαστικά δάση, αλλά και να αυξηθεί το αστικό πράσινο στις συνοικίες τους, είναι σαν να θέλουν να αυτοκτονήσουν ομαδικά συμπαρασύροντας και τα παιδιά τους, ή θα ακολουθήσουν την μαζική φυγή ως οικομετανάστες – πρόσφυγες .

Γιατί ειδικά στον οικιστικό ιστό της μείζονος (ευρύτερο πολεοδομικό συγκρότημα)  τσιμεντούπολης  Αθήνας και  Πειραιά λόγω και της αύξησης των καυσώνων με την τσιμεντοποίηση των ελεύθερων χώρων και  το λιγότερο πράσινο ανά κάτοικο σχεδόν παγκοσμίως, η κατάσταση θα είναι ασφυκτική. Λέτε να κινδυνολογώ; [3]

5. Μια πρόταση από έναν ιδικό

{…} Για παράδειγμα, με την κλιματική αλλαγή και την καταστροφή του περιβάλλοντος, μιλάμε συνέχεια για εναλλακτικές και βιώσιμες πηγές ενέργειας, για ηλεκτρικά αυτοκίνητα, για τη μείωση του διοξειδίου του άνθρακα κ.λπ. Έχω να σας πω, λοιπόν, πως και όλα αυτά να κάνουμε (που δεν τα κάνουμε), αν δεν φυτέψουμε δέντρα, δεν μπορεί να υπάρξει αντιστροφή της κατάστασης!  Έχει μάλιστα μετρηθεί με ακρίβεια το πόσα δέντρα πρέπει να φυτέψουμε: 1 τρισ. Μπορεί να ακούγεται μεγάλος ο αριθμός, ωστόσο είναι κάτι που μπορεί να γίνει.

Σε παγκόσμια κλίμακα, από κάθε έναν άνθρωπο, σε κρατικό ή και υπερεθνικό επίπεδο. Δεν έχουμε καταλάβει πόσο σημαντικό για την επιβίωσή μας είναι το να φυτέψουμε αυτά τα δέντρα. Ο,τι άλλο και να κάνουμε απλά δεν θα είναι αρκετό ποτέ!  Αντ’ αυτού, τι κάνουμε; Καίμε τα δάση (είστε στην Ελλάδα και το ζήσατε έντονα και φέτος), αποψιλώνουμε τα δάση, κόβουμε τα δέντρα. Χάνουμε τεράστιες εκτάσεις από τον Αμαζόνιο κάθε χρόνο. Με ταχύτατους ρυθμούς! Πώς θα υπάρξει οξυγόνο δίχως δέντρα;

Το ξέρετε πως ο αέρας που αναπνέουμε μέσα στο σπίτι μας είναι 5 φορές χειρότερος απ’ ό,τι έξω και ένα εσωτερικό φυτό αρκεί να το αλλάξει αυτό; Και ναι, τόσο απλό είναι: απλά φυτεύεις δέντρα. Αλλά 1 τρισ. δέντρα. Αρα το ζήτημα είναι και πολιτικό και κοινωνικό. Η μόνη λύση είναι να αλλάξουμε το οικονομικό μας μοντέλο: είναι αφύσικο, αναποτελεσματικό, παράλογο και απολίτιστο αν θέλετε. Αν συνεχίσουμε με αυτόν τον άκρατο καπιταλισμό, δεν υπάρχει καμία σωτηρία. Και μιλάω ως επιστήμονας και όχι ως πολιτικός. {…} (Aπόσπασμα από το βιβλίο: Η επαναστατική ιδιοφυΐα των φυτών. Του  καθηγητή του τμήματος Γεωργίας, Τροφίμων, Περιβάλλοντος και Δασοπονίας του Πανεπιστήμιου της Φλωρεντίας  Στέφανο Μανκούσο (Stefano Mancuso), διευθυντή επίσης του Διεθνούς Εργαστηρίου Φυτικής Νευροβιολογίας ).

Πειραιάς – Δραπετσώνα 4/8/2021

Γιώργος Μεριζιώτης , εργατοτεχνίτης

Κοινωνικός οικολόγος, πρώην εθελοντής δασοπυροσβέστης και δενδροφυτευτής

****

Η συνέχεια του Πρώτου μέρους εδώ:

Κοινωνικοπολιτικές νοοτροπίες και συμπεριφορές την εποχή της κλιματικής κρίσης και του νεοφιλελεύθερου ορθολογισμού

 Το μέρος δεύτερο εδώ:

Μέρος δεύτερο: Καπιταλισμός και κλιματική κρίση – κατάρρευση και  Μέρος τρίτο: Ο καπιταλισμός καίει τον Κόσμο

Σημειώσεις: