Η Ψυχή του Ανθρώπου στον Σοσιαλισμό
Του Όσκαρ Ουάιλντ
{…} Υπάρχουν τρεις τύποι δυνάστη. Αυτός που τυραννάει το σώμα, αυτός που τυραννάει την ψυχή και αυτός που τυραννάει και τα δύο. Ο πρώτος λέγεται Πρίγκιπας. Ο δεύτερος: Πάπας. Ο τρίτος: λαός. Μία Κοινωνία αποκτηνώνεται πολύ περισσότερο από τη συνήθη πρακτική της ποινής παρά από το περιστασιακό φαινόμενο του εγκλήματος.
Το να συστήνουμε στους φτωχούς λιτότητα είναι τόσο χονδροειδώς γελοίο όσο και υβριστικό. Επιχειρούν να λύσουν το πρόβλημα της φτώχειας λόγου χάρη, φροντίζοντας να διατηρήσουν ζωντανούς τους φτωχούς ή στην περίπτωση μιας πολύ προηγμένης σχολής, φροντίζοντας να ψυχαγωγούν τους φτωχούς. Κάτι τέτοιο όμως, δεν αποτελεί λύση: είναι μια επιδείνωση του προβλήματος. Ο ορθός στόχος είναι να επιχειρήσουν να ανοικοδομήσουν την κοινωνία σε τέτοια βάση ώστε η φτώχεια να είναι πια κάτι αδύνατο. Και οι αρετές του αλτρουισμού έχουν πραγματικά εμποδίσει την πραγμάτωση αυτού του στόχου.
Θα πρέπει όμως να υπενθυμίσουμε ότι ενώ η συμπόνια για την χαρά αυξάνει τη χαρά σε όλο τον κόσμο,η συμπόνια για τον πόνο δε μειώνει καθόλου τον πόνο. Μπορεί να βοηθήσει τον άνθρωπο ώστε να υπομένει το κακό, αλλά το κακό παραμένει. Η συμπόνια για έναν φυματικό δε θεραπεύει τη φυματίωση, τη θεραπεύει η Επιστήμη. Κι όταν ο Σοσιαλισμός θα λύσει το πρόβλημα της φτώχειας και η Επιστήμη το πρόβλημα της ασθένειας, οι αισθηματίες θα εξαφανιστούν και η συμπόνια του ανθρώπου θα είναι μεγάλη, υγιής και αυθόρμητη. Ο υπερβολικός και ανθυγιεινός αλτρουισμός καταστρέφει τις ζωές των περισσότερων ανθρώπων.
Είναι ανήθικο να ξοδεύεις την ιδιωτική περιουσία σου για να απαλύνεις τα φρικτά δεινά που απορρέουν από αυτόν τον θεσμό.
Ο άνθρωπος θα αντλεί χαρά επιμεριζόμενος την ευτυχισμένη ζωή των άλλων. Όμοιο με το βίο του Χριστού διάγει αυτός που είναι απολύτως πιστός στον εαυτό του. Μπορεί να πρόκειται για έναν μεγάλο ποιητή ή έναν σπουδαίο επιστήμονα ή έναν νέο φοιτητή ή κάποιον που παρατηρεί τα πρόβατα στην άγονη τυρφώδη γη ή έναν δραματουργό σαν τον Σαίξπηρ ή έναν θρησκευτικό στοχαστή σαν τον Σπινόζα ή ένα παιδί που παίζει στον κήπο ή έναν ψαρά που ρίχνει τα δίχτυα του στη θάλασσα. Δεν έχει σημασία, εφόσον έχει συνειδητοποιήσει την τελειότητα της ψυχής που κρύβει εντός του.
Ο ατομικισμός σε κυριεύει δίχως απαιτήσεις. Ξεσπάει ξαφνικά και αναπόφευκτα. Είναι το σημείο προς το οποίο ρέπει κάθε ανάπτυξη. Είναι η διαφοροποίηση, βάση της οποίας αναπτύσσονται όλοι οι οργανισμοί. Είναι η εγγενής τελειότητα κάθε τρόπου ζωής, προς την οποίαν σπεύδει κάθε τρόπος ζωής.
Ο ατομικισμός δεν εξαναγκάζει τον άνθρωπο. Αντιθέτως, του λέει πως δεν πρέπει να ανέχεται την επιβολή κανενός καταναγκασμού. Δεν προσπαθεί να επιβάλλει στους ανθρώπους το καλό. Γνωρίζει πως οι άνθρωποι είναι καλοί όταν απομονώνονται. Να ρωτάς αν ο ατομικισμός είναι πρακτικός είναι σαν να ρωτάς αν η Εξέλιξη είναι πρακτική. Η Εξέλιξη είναι ο νόμος της ζωής και μόνο προς τον Ατομικισμό μπορεί να κατευθυνθεί.
Έργο τέχνης είναι το μοναδικό αποτέλεσμα μίας απαράμιλλης καλλιτεχνικής φύσης. Η ομορφιά του πηγάζει από αυτόν καθαυτόν τον συγγραφέα του. Δεν έχει να κάνει με την επιθυμία των άλλων. Τη στιγμή που ο καλλιτέχνης λαμβάνει υπόψη του τι επιθυμούν οι άλλοι και προσπαθεί να ικανοποιήσεις τις απαιτήσεις τους, παύει να είναι καλλιτέχνης και μετατρέπεται σε έναν πληκτικό ή διασκεδαστικό δεξιοτέχνη, έναν έντιμο ή ανέντιμο λιανέμπορο. Η Τέχνη είναι ο πιο ισχυρός τύπος ατομικισμού που γνώρισε ποτέ ο κόσμος.
Ο νέος Ατομικισμός, στην υπηρεσία του οποίου ο Σοσιαλισμός, είτε το θέλει είτε όχι, δουλεύει, θα είναι η τέλεια αρμονία. Θα είναι αυτό που οι Έλληνες αναζήτησαν αλλά δεν μπόρεσαν να πραγματώσουν παρά μόνο στο επίπεδο του Στοχασμού, επειδή είχαν και έτρεφαν δούλους· θα είναι αυτό που αναζήτησε η Αναγέννηση αλλά δεν μπόρεσε να πραγματώσει εντελώς παρά μόνο στην Τέχνη, επειδή είχε δούλους που πέθαιναν από την πείνα. Θα είναι ολοκληρωμένος και χάρη σ’ αυτόν κάθε άνθρωπος θα φτάνει στην τελειότητα του. Ο νέος Ατομικισμός είναι ο νέος Ελληνισμός».
Αυτό που πάντα αναζητούσε ο άνθρωπος, δεν είναι ούτε ο πόνος, ούτε η χαρά, αλλά, απλά η Ζωή. Ο άνθρωπος επεδίωξε να ζήσει έντονα, ολοκληρωμένα, τέλεια. Όταν θα μπορεί να το κάνει αυτό, χωρίς να ασκεί περιορισμούς στους άλλους ή να τους υφίσταται ο ίδιος και οι δραστηριότητες του θα τον ευχαριστούν, τότε θα είναι πιο λογικός, πιο υγιής, πιο πολιτισμένος, περισσότερο ο εαυτός του. Η χαρά είναι η δοκιμασία της Φύσης, η ένδειξη της αποδοχής της. Όταν ο άνθρωπος είναι ευτυχισμένος, βρίσκεται σε αρμονία με τον εαυτό του και με το περιβάλλον του.
Το μόνο πράγμα που μπορεί να ξέρει κανείς για την ανθρώπινη φύση στα σίγουρα είναι ότι αλλάζει. Η αλλαγή είναι η μοναδική ιδιότητα που μπορούμε να της αποδώσουμε. Τα συστήματα που αποτυγχάνουν είναι αυτά που βασίζονται στη μονιμότητα της ανθρώπινης φύσης και όχι στην ανάπτυξη και την αλλαγή της.
Η ανυπακοή στο βλέμμα κάποιου που έχει διαβάσει ιστορία συνιστά πρωταρχική αρετή. Όμως η πρόοδος επιτυγχάνεται μέσα από την ανυπακοή και την επανάσταση.
Ένας παγκόσμιος χάρτης που δεν περιλαμβάνει την Ουτοπία δεν αξίζει ούτε ματιά, καθώς παραλείπει τη μόνη χώρα όπου η Ανθρωπότητα αποβιβάζεται πάντα. Και τότε ατενίζει και, διακρίνοντας μία καλύτερη χώρα, ανοίγει πανιά. Πρόοδος είναι η πραγμάτωση των Ουτοπιών. {…}
Απόσπασμα από το βιβλίο του Όσκαρ Ουάιλντ, Η Ψυχή του Ανθρώπου στον Σοσιαλισμό, εκδ. Στοχαστής, μετάφραση Στάθης Ανδρέου
Όσκαρ Ουάιλντ (16 Οκτωβρίου 1854-30 Νοεμβρίου 1900): Μυθιστοριογράφος, ποιητής, θεατρικός συγγραφέας και κριτικός. Ανάμεσα στα πιο γνωστά έργα του συγκαταλέγονται το μυθιστόρημα «Το Ποτρέτο του Ντόριαν Γκρέυ», «Το Φάντασμα του Κάντερβιλ» και το παραμύθι «Ο Ευτυχισμένος Πρίγκιπας». Θεωρείται ένας από τους κύριους εκπροσώπους του ρεύματος του αισθητισμού. Βρέθηκε κατηγορούμενος για ομοφυλοφιλία -απαγορευμένη στη Βρετανία εκείνη την εποχή- και καταδικάστηκε σε δύο χρόνια καταναγκαστικά έργα. Οι εμπειρίες του στη φυλακή καταγράφτηκαν στο ποίημα Η Μπαλάντα της φυλακής του Ρήντιγκ (The Ballad of Reading Gaol). Πέθανε στις 30 Νοεμβρίου του 1900 από μηνιγγίτιδα, αν και πολλοί δίνουν διαφορετικές ερμηνείες στα αίτια του θανάτου του.
Autonomi Drasi 